Η Αφρική βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Με τον πληθυσμό της να εκτοξεύεται και τη νεολαία της να αναδεικνύεται ως η μεγαλύτερη στον κόσμο, η ήπειρος καλείται να μετατρέψει αυτό το τεράστιο δημογραφικό δυναμικό σε μοχλό ανάπτυξης. Η συζήτηση για το πώς μπορεί να επιτευχθεί αυτό βρέθηκε στο επίκεντρο του Διεθνούς Συνεδρίου «Ελληνο-Αφρικανικές Σχέσεις: Πολιτικές, Στρατηγικές και Οικονομικές Διαστάσεις σε έναν Μεταβαλλόμενο Κόσμο», που διοργάνωσε το Πανεπιστήμιο Πειραιώς τον Μάρτιο 2025.
Κατά τη διάρκεια των εργασιών του συνεδρίου, η λακωνικής καταγωγής Αίγλη Ζαφειράκου, σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας για θέματα εκπαίδευσης, παρουσίασε μια ολοκληρωμένη ανάλυση για τον ρόλο του ανθρώπινου κεφαλαίου στην ανάπτυξη της Αφρικής και τις ευκαιρίες συνεργασίας με την Ελλάδα. Στην εισήγησή της με θέμα «Ανθρώπινο κεφάλαιο και Εκπαίδευση στην Αφρική και η επίδρασή τους στην ανάπτυξη: Προκλήσεις, επιτυχίες και ευκαιρίες για Συνεργασίες ΕΕ–Ελλάδας–Αφρικής», η κ. Ζαφειράκου τόνισε ότι η Αφρική βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική δημογραφική πρόκληση: ο πληθυσμός της αναμένεται να φτάσει τα 2,5 δισεκατομμύρια έως το 2050, ενώ ένας στους τρεις νέους παγκοσμίως θα είναι Αφρικανός. Το κρίσιμο ζητούμενο είναι αν η πληθυσμιακή αυτή δυναμική θα μετατραπεί σε μοχλό ευημερίας ή σε παράγοντα κρίσης.
Κεντρικό πρόβλημα αποτελεί η «φτώχεια στη μάθηση», καθώς το 90% των παιδιών στην Υποσαχάρια Αφρική δεν μπορούν να διαβάσουν σωστά στην ηλικία των δέκα ετών. Η έλλειψη ποιοτικής εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με το τεράστιο κενό στην αγορά εργασίας -15 εκατομμύρια νέες θέσεις χρειάζονται κάθε χρόνο- εντείνει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού.
Ωστόσο, η λύση βρίσκεται σε στοχευμένες επενδύσεις στην εκπαίδευση, στην ενίσχυση των δεξιοτήτων και στη δημιουργία θέσεων εργασίας, υποστηρίζει η κ. Ζαφειράκου. Παραδείγματα από την Ακτή Ελεφαντοστού και το Μπενίν αποδεικνύουν ότι με σωστό σχεδιασμό και διεθνείς συνεργασίες μπορεί να επιτευχθεί σημαντική πρόοδος: αναμόρφωση σχολικών προγραμμάτων, πρόσβαση σε φθηνά βιβλία, ενίσχυση της κατάρτισης εκπαιδευτικών. Παράλληλα, η Στρατηγική Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Αφρικής (2020–2030) φιλοδοξεί να αξιοποιήσει την τεχνολογία για να γεφυρώσει το χάσμα δεξιοτήτων.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη επενδύσει σε συνεργασίες για την κινητικότητα των νέων, την καινοτομία και την εκπαίδευση, δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για τη συμμετοχή της Ελλάδας. Η χώρα μας, όπως υπογράμμισε η κ. Ζαφειράκου, διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα σε τομείς όπως ο τουρισμός, η ναυτιλία, η αγροδιατροφή, η διαχείριση πολιτιστικών πόρων και οι ψηφιακές εφαρμογές. Μέσω δίγλωσσων σχολείων, επαγγελματικής κατάρτισης και στρατηγικών συμπράξεων, η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί σε σημαντικό εταίρο της Αφρικής στον τομέα του ανθρώπινου κεφαλαίου.
Τέλος, η κ. Ζαφειράκου τόνισε ότι οι ελληνο-αφρικανικές συνεργασίες στον τομέα του ανθρώπινου κεφαλαίου δεν είναι απλώς μια στρατηγική επιλογή. Συνιστούν ένα όραμα για τον 21ο αιώνα: μια κοινή πορεία προς την ανάπτυξη και την ευημερία, με το ανθρώπινο κεφάλαιο να αποτελεί το ισχυρότερο περιουσιακό στοιχείο και για τις δύο ηπείρους.
