Στον βράχο της Μονεμβασιάς, όπου ο χρόνος μοιάζει να κυλά αργά και η ιστορία είναι παντού ορατή στα γραφικά καλντερίμια, μια αιωνόβια Ελιά στέκεται ως σιωπηλός μάρτυρας των αιώνων, της ανδρείας και της δόξας. Την Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου, κατά την εορτή της Αγίας Σοφίας, η Ελιά αυτή, που βρίσκεται δίπλα στον ομώνυμο ναό στην Άνω Πόλη, αναγνωρίστηκε κι επίσημα ως δέντρο που «έζησε» την Ελληνική Επανάσταση.

Αρχικά, παρουσία εκπροσώπων Αρχών, φορέων και απλών πολιτών, τελέστηκε η καθιερωμένη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Αγίας Σοφίας. Με το πέρας του εκκλησιασμού έλαβε χώρα η σεμνή τελετή αναγνώρισης και σήμανσης της ελιάς, που έχει ενταχθεί από τον Μάρτιο του 2025 στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων της Επανάστασης. Η Ελιά της Αγίας Σοφίας, ποικιλίας Αθηνολιά, αποτελεί χαρακτηριστικό σύμβολο της Μονεμβασιάς. Με τις ρίζες της να χάνονται βαθιά στον χρόνο, η στρατηγική της θέση δίπλα στον βυζαντινό ναό της επέτρεπε να «αγναντεύει» το Μυρτώο Πέλαγος και να παρακολουθεί τον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων κατά του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, σύμφωνα με την παράδοση. Υπήρξε επίσης θεματοφύλακας της παράδοση της πόλης στους Έλληνες από τους Οθωμανούς στις 23 Ιουλίου 1821, «είδε» τους οπλαρχηγούς να συγκεντρώνονται κάτω από τον ίσκιο της, υψώνοντας την ελληνική σημαία στα τείχη, ενώ «άκουσε» την καμπάνα του Ναού του Ελκόμενου Χριστού να αναγγέλλει το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας.

Στη Λακωνία 7
από τα 70 δέντρα στην Πελοπόννησο
Τη διαδικασία καταγραφής και σήμανσης των δέντρων της Ελληνικής Επανάστασης έχει αναλάβει το Ινστιτούτο Μεσσηνίας, υπό τον Καθηγητή Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Δημοσθένη Κορδό. Μέχρι σήμερα έχουν καταγραφεί 70 δέντρα σε όλη την Πελοπόννησο, εκ των οποίων 7 στη Λακωνία. Στην καταγραφή της ελιάς της Μονεμβασιάς καθοριστική ήταν η συμβολή των Παναγιώτη Λαλούση και Νεκτάριου Μαστορόπουλου, όπως αναγνώρισε ο αντιδήμαρχος Μονεμβασίας, Σταύρος Χριστάκος.

Για τον ναό, το δέντρο και τα έργα 
μίλησε ο Στ. Χριστάκος
Στον χαιρετισμό του, στην έναρξη της τελετής, ο κ. Χριστάκος αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στη σημασία του Ναού της Αγίας Σοφίας για τους κατοίκους της Μονεμβασιάς και της ευρύτερης περιοχής, στην τεκμηρίωση του ιστορικού δέντρου σε φωτογραφίες του 1900 περίπου και στα δύσκολα χρόνια των δεκαετιών 1950, 1960, «στα οποία οι κάτοικοι της Μονεμβασιάς με πολύ μεγάλη προσπάθεια κράτησαν ζωντανό τον ιστορικό τόπο και συνέβαλαν στην ανάδειξή του», όπως είπε.

Παρατήρησε δε, ότι «τα τελευταία χρόνια, χάρη στις προσπάθειες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Υπουργείου Πολιτισμού, έχει υλοποιηθεί πολύ μεγάλος αριθμός έργων, όπως οι αναστηλώσεις της Αγίας Σοφίας, της βυζαντινής γειτονιάς στην Άνω Πόλη, του Ναού Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης, του Ιερού Ναού του Ελκομένου Χριστού, ο φάρος της Μονεμβασιάς, η πλατεία της Χρυσαφίτισσας, καθώς κι εμβληματικά έργα που υλοποιούνται την τρέχουσα περίοδο». Όλες αυτές οι παρεμβάσεις «γίνονται πραγματικότητα με την πολύτιμη βοήθεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λακωνίας, επεσήμανε ο Στ. Χριστάκος.

Ιστορικές αφηγήσεις
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, ο Καθηγητής Δημοσθένης Κορδός παρουσίασε τη διαδικασία σήμανσης των δέντρων της Επανάστασης. Ο Παναγιώτης Λαλούσης ανέπτυξε την ιστορία της ελιάς της Μονεμβασιάς, ενώ ο Νεκτάριος Μαστορόπουλος αναφέρθηκε στην κτήση του Ναού της Αγίας Σοφίας. Την εκδήλωση ολοκλήρωσε ο Ιταλός Καθηγητής Μάσσιμο Καζούλο, από το Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, με αναφορά στην ιστορία της Μονεμβασιάς, πριν ακολουθήσει η επίσημη παρουσίαση και σήμανση του μνημειακού δέντρου.

Ευχαριστίες
Ο Στ. Χριστάκος απευθύνει ευχαριστίες για την παρουσία τους, στους προσκυνητές του ναού, καθώς και στους:
- Πρόεδρο της Κοινότητας Μονεμβασίας, Παναγιώτη Γράφο
- Δημοτικούς συμβούλους , Νίκο Βλάχο και Βασιλική Σκάγκου 
- Διοικητή του ΚΕΕΜ, Ταξίαρχο Γεώργιο Ζορμπά 
- Διοικητή του Αστυνομικού Μονεμβασίας, Νεκτάριο Γάγκα 
- Διοικητή του Λιμενικού Σταθμού Μονεμβασίας, Γιάννη Κωστάκο 
- Αρχαιολόγο Γιώτα Σκάγκου, από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας 
- Τον Μάσσιμο Καζούλο, Καθηγητή Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, πρόεδρο της Φιλλεληνικής Εταιρίας του Μιλάνου.