Μέχρι πριν λίγα χρόνια, η 31η Οκτωβρίου περνούσε απαρατήρητη στην Ελλάδα. Ήταν μια συνηθισμένη φθινοπωρινή ημέρα. Σήμερα, όμως, φαίνεται πως απέκτησε… δόντια, νύχια, ψεύτικο αίμα και κολοκύθες με φωτισμένα χαμόγελα. Το Χάλλογουιν, η αμερικανική γιορτή τρόμου, κατέφθασε και εδώ. Με ταχύτητα που μόνο οι διαφημίσεις των πολυεθνικών μπορούν να πετύχουν.
Δεν πρόκειται απλώς για μια «διασκεδαστική» ξενόφερτη παράδοση. Είναι το πιο πρόσφατο επεισόδιο στο σίριαλ της πολιτισμικής μας μετάλλαξης. Από τα fast food και τα black Fridays, μέχρι τα πάρτι του Χάλλογουιν, η χώρα μας υποδέχεται κάθε τι αμερικανικό με ενθουσιασμό, λες και ανακαλύπτει κάθε φορά έναν νέο πολιτισμό, αγνοώντας ότι απλώς αναπαράγει έναν άλλον μαζικό, έτοιμο προς κατανάλωση και πλήρως αποστειρωμένο από νόημα.
Το Χάλλογουιν είναι ένα προϊόν. Μια γιορτή απονευρωμένη από το αρχικό της περιεχόμενο, παγανιστικό, θρησκευτικό ή όποιο άλλο. Σήμερα δεν μιλά για τους νεκρούς, αλλά για τις πωλήσεις. Δεν τιμά τη μνήμη, αλλά τον εντυπωσιασμό. Κι όμως, ακόμη και έτσι, υιοθετείται με ευκολία σε μια χώρα που δυσκολεύεται να κρατήσει ζωντανές τις δικές της παραδόσεις.
Σούπερ μάρκετ γεμάτα ψεύτικες αράχνες, σχολεία που οργανώνουν «Halloween parties» με παιδιά που μαθαίνουν να λένε «trick or treat» χωρίς να γνωρίζουν τι σημαίνει, και μπαρ που υπόσχονται «το πιο spooky βράδυ της χρονιάς», μαγαζιά που στολίζουν με κολοκύθες τον Οκτώβριο, αλλά ξεχνούν τον Δεκέμβριο να ανάψουν ένα κερί για τα Χριστούγεννα, κοινωνικά δίκτυα γεμάτα φωτογραφίες από «spooky nights», την ώρα που η πραγματική μας καθημερινότητα έχει ήδη αρκετούς τρόμους για να αντέξει κι άλλους.
Η ελληνική κοινωνία δείχνει πλέον να υποκύπτει εύκολα στη γοητεία του πλαστικού τρόμου και του αμερικανικού lifestyle. Ίσως γιατί είναι πιο εύκολο να ντυθείς βαμπίρ για μια νύχτα, παρά να κοιτάξεις κατάματα τα φαντάσματα της πραγματικότητας.
Το πρόβλημα δεν είναι το Χάλλογουιν καθαυτό. Είναι η ευκολία με την οποία το δεχόμαστε, χωρίς κριτική σκέψη. Είναι η αδυναμία μας να πούμε όχι σε μια πολιτισμική μόδα που δεν μας ανήκει, να υπερασπιστούμε τα δικά μας σύμβολα, τις δικές μας τελετουργίες. Γιατί, ας μην ξεχνάμε: όταν οι λαοί σταματούν να γιορτάζουν τον δικό τους πολιτισμό, αρχίζουν να γιορτάζουν τον πολιτισμό των άλλων.
Η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από τα παραποιημένα αποκριάτικα φαντάσματα του Οκτώβρη. Έχει ανάγκη από μνήμη, από παιδεία, από συνείδηση. Και αν δεν το καταλάβουμε έγκαιρα, τότε τα αληθινά φαντάσματα, της λήθης, της υποταγής και της πολιτισμικής ισοπέδωσης, θα μας στοιχειώνουν για πολύ περισσότερο από μία νύχτα.
Δεν χρειάζεται να κλείσουμε τα μάτια στην παγκόσμια κουλτούρα. Χρειάζεται όμως να θυμόμαστε ποιοι είμαστε. Γιατί, αν συνεχίσουμε έτσι, δεν θα μας στοιχειώσουν τα φαντάσματα του Χάλλογουιν, αλλά τα φαντάσματα της ίδιας μας της λήθης.
