του Ηλία Παναγιωτακάκου
Ας μιλήσουμε καθαρά. Η διαχείριση του νερού στην Ελλάδα δεν είναι τεχνικό ζήτημα, είναι βαθιά πολιτικό. Και όσο παραμένει θύμα αδράνειας, σκοπιμοτήτων και πελατειακών πρακτικών, κάθε αναφορά σε «βιώσιμη ανάπτυξη» μοιάζει με ειρωνεία. Και όσο το πολιτικό σύστημα συνεχίζει να το αντιμετωπίζει με τη λογική του «έλα μωρέ, νερό είναι, ας δώσουμε στο κόσμο να ποτίσει…», τόσο θα διολισθαίνουμε σε μια εποχή σπάνιας, αδικίας και υποκρισίας.
Ενημερωτικές ημερίδες, επιτροπές και προγράμματα υπάρχουν. Εκείνο που λείπει είναι η πράξη και η πολιτική βούληση.
Οι επιστημονικές ημερίδες γνώσης είναι απαραίτητες, όχι μόνο για εκθέσεις ιδεών, αλλά για να στηρίζουν πολιτικές αποφάσεις με στοιχεία και αποτέλεσμα.
Τα έργα ταμιευτήρων, τα σύγχρονα δίκτυα άρδευσης, η επαναχρησιμοποίηση του νερού έπρεπε ήδη να έχουν ολοκληρωθεί με τόσες χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε. Αντί γι’ αυτά, χάνονται σε διοικητικά συρτάρια και ατέρμονες μελέτες, θύματα γραφειοκρατίας και αδράνειας. Τώρα, έστω και αργά, πρέπει να προχωρήσουν χωρίς να χαθούν στους γραφειοκρατικούς λαβυρίνθους που πνίγουν κάθε αναπτυξιακή πρωτοβουλία.
Ως τότε, οφείλουμε να κοιτάξουμε κατάματα το πρόβλημα που όλοι γνωρίζουν αλλά ελάχιστοι τολμούν να ονοματίσουν: τη νεροκλοπή και τις πελατειακές παραχωρήσεις νερού. Παρανομίες σε γεωτρήσεις, αυθαίρετες συνδέσεις, «διευκολύνσεις» με αντάλλαγμα ψήφους. Και πάνω απ’ όλα, ένα καθεστώς σιωπής που συντηρεί το φαινόμενο.
Η πάταξη της νεροκλοπής και η αποτροπή κάθε μορφής παράτυπης παραχώρησης νερού δεν είναι απλώς τεχνικός στόχος. Είναι δείκτης πολιτικής ωριμότητας και θεσμικής αξιοπιστίας. Η εφαρμογή των νόμων και των κανονισμών για μια δίκαιη κατανομή-διαχείριση του νερού πρέπει να γίνει χωρίς εξαιρέσεις, χωρίς «παραθυράκια» και χωρίς πολιτικές σκοπιμότητες.
Η νεροκλοπή δεν είναι μικρο-παράβαση, είναι κοινωνική αδικία εις βάρος των πολλών. Και οι πελατειακές παραχωρήσεις δεν είναι «μέριμνα για τον τόπο», αλλά μεταμφιεσμένη διαφθορά.
Αν επιθυμούμε πραγματική μεταρρύθμιση στη διαχείριση των υδάτινων πόρων, χρειαζόμαστε συγκεκριμένα μέτρα και αδιάλειπτη εποπτεία:
- Καθολική χαρτογράφηση και ψηφιακή παρακολούθηση όλων των γεωτρήσεων κυρίως των δημοτικών με τηλεμετρία (έξυπνους μετρητές).
- Αυτόματη επιβολή προστίμων και διακοπή παροχής σε περιπτώσεις παράνομης υδροληψίας, επεκτάσεις δικτύων χωρίς μελέτες, παροχές και σε μη δικαιούχους, χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις.
- Ανεξάρτητος μηχανισμός εποπτείας για τον έλεγχο της διαχείρισης σε δήμους και τοπικούς οργανισμούς.
- Έλεγχος αρδευτικών δικτύων και άμεση απαγόρευση χρήσης δημοτικού αρδευτικού νερού από τους έχοντες ιδιωτικές γεωτρήσεις, σύμφωνα με τους ισχύοντες κανονισμούς.
- Δημόσια πρόσβαση στα δεδομένα χρήσης και αδειών, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν ποιος διαχειρίζεται τι.
- Εκπαίδευση και επιδότηση νέων μεθόδων άρδευσης, με κριτήριο την εξοικονόμηση και όχι τις εξυπηρετήσεις.
- Αλλαγή των πεπαλαιωμένων δικτύων με κλειστά συστήματα.
Το νερό δεν είναι νόμισμα ούτε όπλο πολιτικής συναλλαγής, είναι κοινωνικό αγαθό, μέτρο πολιτισμού και δείκτης θεσμικής ωριμότητας. Η δίκαιη διαχείρισή του απαιτεί διαφάνεια, αποφασιστικότητα και συνεχή εποπτεία -όχι ευχές και επιτροπές.
Η κυβέρνηση και η αυτοδιοίκηση έχουν τώρα την ευθύνη. Ή θα επιβάλουν τους κανόνες με καθολική εφαρμογή της νομοθεσίας και των κανονισμών Ύδρευσης και Άρδευσης, ή θα συνεχίσουν να κρύβονται πίσω από την «πολιτική ευαισθησία».
Από τη νεροκλοπή στη δίκαιη διαχείριση υπάρχει δρόμος. Κι αυτός ο δρόμος θέλει τόλμη, καθαρότητα και πολιτική συνέπεια -όχι σιωπή.
