Σήμερα, 10 Οκτωβρίου, ολόκληρος ο κόσμος στρέφει την προσοχή του σε ένα θέμα που για δεκαετίες έμενε στο περιθώριο: την ψυχική υγεία. Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, που θεσπίστηκε το 1992 από την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ψυχικής Υγείας (World Federation for Mental Health), είναι μια υπενθύμιση ότι η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική – και αφορά όλους μας.
Ένας στους τέσσερις
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, 1 στους 4 ανθρώπους θα αντιμετωπίσει κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής σε κάποια φάση της ζωής του. Παρά τα εντυπωσιακά αυτά νούμερα, τα θέματα ψυχικής υγείας παραμένουν συχνά ταμπού, ενώ το στίγμα εξακολουθεί να αποτελεί εμπόδιο στην αναζήτηση βοήθειας.
Η φετινή εκστρατεία, με τίτλο «Πρόσβαση σε Υπηρεσίες – Ψυχική Υγεία σε Καταστροφές και Έκτακτες Ανάγκες», εστιάζει στην ανάγκη υποστήριξης των ανθρώπων που επηρεάζονται από ανθρωπιστικές κρίσεις — από φυσικές καταστροφές και πολέμους έως κρίσεις δημόσιας υγείας.
Η ψυχική υγεία στην καθημερινότητά μας
Δεν χρειάζεται να φτάσει κάποιος σε ακραίες καταστάσεις για να αναγνωρίσει ότι η ψυχική του υγεία έχει πληγεί. Το άγχος, η επαγγελματική εξουθένωση (burnout), η κατάθλιψη, η αϋπνία, η εμμένουσα κατάθλιψη ή ακόμα και η δυσκολία συγκέντρωσης είναι μόνο μερικά από τα σημάδια που δείχνουν ότι χρειάζεται να φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Οι γρήγοροι ρυθμοί, η οικονομική ανασφάλεια, η μοναξιά, τα social media, η πίεση της απόδοσης, όλα αυτά συμβάλλουν στο να νιώθουμε πως εγκλωβιζόμαστε 'ε ένα περιβάλλον που εξαντλεί τα ψυχικά μας αποθέματα.
Το να ζητάς βοήθεια είναι δύναμη
Η προσφυγή σε έναν ψυχολόγο ή ψυχίατρο δεν είναι πολυτέλεια, ούτε σημάδι "αδυναμίας". Αντιθέτως, είναι μια γενναία πράξη αυτογνωσίας και φροντίδας. Είναι εξίσου φυσιολογικό με το να επισκεφθεί κανείς έναν γιατρό όταν πονάει το στομάχι του. Ακούγεται λογικό, όμως ακόμα και σήμερα η κοινωνία μας σε μεγάλο βαθμό αρνείται να αποβάλλει τα στερεότυπα με τα οποία μεγάλωσε και να αποδεχτεί πως δεν υπάρχει τίποτα το μεμπτό στο να ζητάς γιατρειά για την ψυχή σου ακριβώς όπως και για το σώμα σου.
Στην Ελλάδα, παρατηρείται τα τελευταία χρόνια μια αύξηση στη ζήτηση υπηρεσιών ψυχικής υγείας, ιδιαίτερα μετά την πανδημία. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά κενά στη δημόσια φροντίδα και περιορισμένες δυνατότητες πρόσβασης για ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως άτομα και ως κοινωνία
Η ευαισθητοποίηση δεν σημαίνει μόνο «ενημέρωση». Σημαίνει να μιλάμε ανοιχτά για όσα νιώθουμε, να ακούμε χωρίς να κρίνουμε, να υποστηρίζουμε ανθρώπους που βρίσκονται σε δυσκολία, να μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα σημάδια και να διεκδικούμε δομές και πολιτικές για καθολική πρόσβαση σε υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Ψυχική υγεία για όλους
Η ψυχική υγεία δεν είναι πολυτέλεια, είναι δικαίωμα, είναι ανάγκη, μα πάνω απ’ όλα, είναι υπόθεση όλων μας. Από τον φοιτητή που πνίγεται από την πίεση των εξετάσεων, μέχρι τη γιαγιά που νιώθει ξεχασμένη, τον εργαζόμενο που παλεύει με την εξάντληση, τον έφηβο που νιώθει ότι δεν «χωρά» πουθενά.
Ας κάνουμε την 10η Οκτωβρίου αφορμή για να ξεκινήσει μια συζήτηση, να λυθεί μια σιωπή, να κάνει κάποιος το πρώτο βήμα. Μπορεί ο πόνος της ψυχής να μην φαίνεται, να μην αιμορραγεί, αλλά είναι το ίδιο δυνατός με τον σωματικό, ας μην τον αγνοούμε.
