Μια ζωντανή μαρτυρία της ιστορίας και της φύσης στη Λακωνία αποκτά επίσημη θέση στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων της Επανάστασης. Η αιωνόβια ελιά που στέκει αγέρωχη δίπλα στον Ιερό Ναό της Αγίας Σοφίας στην Άνω Πόλη Μονεμβασίας, που έχει ενταχθεί στο Δίκτυο από τον Μάρτιο του 2025, θα αποκτήσει την επίσημη σήμανσή της σε ειδική τελετή που θα διεξαχθεί την Τετάρτη 17 Σεπτεμβρίου και ώρα 10:30΄ πμ στον ΙΝ Αγίας Σοφίας, αμέσως μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας.
Μια πρωτοβουλία με ιστορικό
και συμβολικό βάρος
Την ετικέτα της σήμανσης φιλοτέχνησε η ομογενής ζωγράφος, Joanna Kordos, αντλώντας έμπνευση από την ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Το έργο φέρει το σήμα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», καθώς το σχετικό ερευνητικό πρόγραμμα τελούσε υπό την αιγίδα της.
Η πρωτοβουλία του Δήμου και της Δημοτικής Κοινότητας Μονεμβασίας, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας, αποτελεί πράξη αναγνώρισης ενός φυσικού μνημείου που συνδέει το παρελθόν με το παρόν και αναδεικνύει τη σημασία της προστασίας της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς.
Η Αθηνολιά που «αγναντεύει» το Μυρτώο
και έγινε μάρτυρας της ελευθερίας
Η ελιά της Αγίας Σοφίας, ποικιλίας Αθηνολιά, είναι ένα χαρακτηριστικό δέντρο-σύμβολο της Μονεμβασίας. Με τις ρίζες της να χάνονται βαθιά στο χρόνο, συνδέεται με την ιστορία της πόλης και με τη διαχρονική παρουσία της ελιάς στον βράχο της.
Η στρατηγική της θέση δίπλα στον βυζαντινό ναό, της έδινε το πλεονέκτημα να «αγναντεύει» το Μυρτώο Πέλαγος, παρακολουθώντας τα πλοία που συμμετείχαν στον ναυτικό αγώνα των Ελλήνων κατά του τουρκοαιγυπτιακού στόλου.
Έζησε την παράδοση της πόλης στους Έλληνες από τους Οθωμανούς στις 23 Ιουλίου 1821 και «είδε» τους οπλαρχηγούς να συγκεντρώνονται κάτω από τον ίσκιο της, υψώνοντας την ελληνική σημαία στα τείχη, ενώ «άκουσε» την καμπάνα του ναού του Ελκόμενου Χριστού να αναγγέλλει το χαρμόσυνο μήνυμα της ελευθερίας.
Ως γνωστόν, στη Λακωνία, εκτός από την Αθηνολιά της Μονεμβασίας, στο Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων της Επανάστασης έχουν ενταχθεί η μνημειακή ελιά (ποικιλία Μυρτολιά) που βρίσκεται στην Απιδέα Δήμου Ευρώτα, αλλά και ο μνημειακός θαλασσόκεδρος της Ελαφονήσου.
Το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων της Επανάστασης:
Οι σιωπηλοί φύλακες-αφηγητές της λευτεριάς
Το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων της Επανάστασης είναι ένα πρωτοποριακό ερευνητικό πρόγραμμα που δημιουργήθηκε με αφορμή τον εορτασμό των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση (1821–2021). Στόχος του είναι η καταγραφή, τεκμηρίωση, σήμανση και προστασία των μνημειακών δέντρων της Πελοποννήσου που συνδέονται με γεγονότα και μνήμες της Επανάστασης.
Υπό την αιγίδα της Επιτροπής «Ελλάδα 2021», το έργο έχει ήδη εντάξει στο Δίκτυο 71 δέντρα που αποτελούν ζωντανά μνημεία του αγώνα για ελευθερία. Πρόκειται για αιωνόβια ελαιόδεντρα, πλατάνια και άλλα δέντρα, τα οποία στέκουν σιωπηλοί μάρτυρες της ιστορίας, έχοντας «δει» και «ακούσει» τους αγωνιστές να συσκέπτονται, να οραματίζονται την ελευθερία και να υψώνουν τη σημαία της ανεξαρτησίας.
Η ανάδειξή τους πραγματοποιείται μέσα από μια σειρά δράσεων, όπως η έκδοση λευκώματος, η δημιουργία ντοκιμαντέρ, αλλά και η προώθηση της ένταξης του Δικτύου στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Η εγγραφή αυτή θα αναγνωρίσει το Δίκτυο ως «Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς», σύμφωνα με τη σχετική Σύμβαση της UNESCO.
