Το παρθένο ελαιόλαδο, ο «υγρός χρυσός» της Λακωνίας, μπαίνει πλέον στα διεθνή επιστημονικά εργαστήρια, όχι μόνο ως κορυφαίο ποιοτικά προϊόν, αλλά και ως πηγή μιας βιοενεργής ουσίας με πιθανές ισχυρές προστατευτικές δράσεις για τον ανθρώπινο οργανισμό και την υγεία.
Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2025, διεθνής σύμπραξη επιστημόνων με επικεφαλής τον Ομότιμο Καθηγητή του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας (ΔΙΠΑΕ) κι επίτιμο μέλος της Αμερικάνικης Ένωσης Χημικών Λαδιών, Απόστολο Κυριτσάκη, δημοσίευσε στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Journal of Food Bioactives» τα εντυπωσιακά αποτελέσματα μιας πρωτοποριακής μελέτης. Η έρευνα φέρει τον γενικό τίτλο στα ελληνικά «Ποσοτικοποίηση της 3,3-διμέθυλο-1-βουτανόλης (DMB) στο ελαιόλαδο: Μια ταχεία και καινοτόμα μέθοδος» (Quantification of 3,3-dimethyl-1-butanol (DMB) in olive oil: a rapid and novel method»). Έως τότε δεν είχε δημοσιευθεί καμία μέθοδος που να προσδιορίζει εργαστηριακά και με ασφάλεια τις συγκεντρώσεις της ουσίας αυτής στο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, είναι η πρώτη φορά που επιβεβαιώνεται εργαστηριακά, βάσει μιας αξιόπιστης επιστημονικής μεθόδου, η παρουσία του συστατικού DMB στο ελαιόλαδο και προσδιορίζονται οι τιμές της με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Διεθνής συνεργασία για τη δράση της DMB
H έρευνα αυτή έδωσε, παράλληλα, οριστική απάντηση στο βασικό ερώτημα της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας του ελαιολάδου: εάν υπάρχει πράγματι η βιοενεργή ουσία DMB στο ελαιόλαδο. Με βάση την ανωτέρω δημοσίευση, το περιοδικό «INFORM» της Αμερικανικής Ένωσης Χημικών Λαδιών (AOCS), στο τεύχος Οκτωβρίου 2025, δημοσίευσε άρθρο με τίτλο «Scientists study a valuable ingredient in olive oil» (σσ Επιστήμονες μελετούν ένα πολύτιμο συστατικό στο ελαιόλαδο), για την ένωση DMB και τον ρόλο της στην ανθρώπινη υγεία. Εκεί έγινε ειδική αναφορά στην επιστημονική ομάδα που προσδιόρισε το συστατικό αυτό, η οποία αποτελείται από τον επικεφαλής, Ομότιμο Καθηγητή του ΔΙΠΑΕ, Απόστολο Κυριτσάκη, τον Καθηγητή πανεπιστημίου στη Κωνσταντινούπολη, Ahmet Ceyhan Goren, τον Καθηγητή Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ των ΗΠΑ, Τάσσο Κυριακίδη, ενώ μνεία στο δημοσίευμα γίνεται στη συμβολή και τον κομβικό ρόλο των Ελαιώνων Σακελλαρόπουλου από τη Σπάρτη στην ανακάλυψη αυτή.
Ως συνέχεια αυτών, ο Επίκουρος Καθηγητής της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Γέιλ, Τάσσος Κυριακίδης, καθώς και η επιστημονική ομάδα των Απόστολου Κυριτσάκη και Νίκου Σακελλαρόπουλου, ξεκινούν μια νέα συνεργασία για να διερευνήσουν τoν ρόλο της ουσίας DMB , που προσδιορίστηκε στο ελαιόλαδο, και κυρίως τον τρόπο που αυτή επιδρά κατά των φλεγμονών, των καρδιακών και νευροεκφυλιστικών παθήσεων -ειδικότερα το Αλτσχάιμερ και όχι μόνο- στον ανθρώπινο οργανισμό. O τίτλος της ερευνητικής προσπάθειας είναι «DMB, Gut Microbiota and Heart Health», ενώ κυρίαρχο θέμα της έρευνας είναι ο ρόλος της DMB, από το εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο (EVOO), στην αναστολή παραγωγής τριμεθυλαμίνης (ΤΜΑ) και Ν-οξειδίου τριμεθυλαμίνης (ΤΜΑΟ) από το εντερικό μικροβίωμα. Θεωρείται η πρώτη οργανωμένη επιστημονική προσπάθεια επικεντρωμένη στη νέα αυτή ένωση (DMB), ανοίγοντας νέους δρόμους προκειμένου να μελετηθεί ο ρόλος της καθώς και άλλων βιοενεργών-ωφέλιμων συστατικών του ελαιολάδου στην ανθρώπινη υγεία.
Η μελετώμενη επίδραση κατά νοσημάτων
Οι μέχρι τώρα έρευνες φέρουν τη βιοενεργή ουσία DMB να έχει θετική δράση κατά των επιβλαβών ενώσεων της τριμεθυλαμίνης (Trimethylamine, TMA) και στο Ν-οξείδιο της τριμεθυλαμίνης (Trimethylamine N-oxide, TMAO), ενώσεων που σχετίζονται με την πρόκληση αθηροσκλήρωσης, την εμφάνιση φλεγμονών, αλλά και την επίδρασή της σε διάφορες καρδιαγγειακές και νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Συγκεκριμένα, η επιβλαβής ουσία TMAO είναι ένας μεταβολίτης που εξαρτάται από την εντερική μικροχλωρίδα και σχετίζεται με φλεγμονώδεις ασθένειες, των οποίων οι ανοσολογικές διεργασίες αντικατοπτρίζουν εκείνες της ρευματοειδούς αρθρίτιδας (RA).
Ο Καθηγητής του Γέιλ, κ. Κυριακίδης, χαρακτηρίζει την ουσία DMB «πολύ σημαντική» και πιστεύει ότι επιδρά στην φλεγμονή και κατά συνέπεια στα καρδιαγγειακά και νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Αναφέρει: «Πρώτος στόχος της εργαστηριακής έρευνας είναι να εξετάσουμε πώς η DMB επηρεάζει κάποιες σειρές κυττάρων και την πορεία των καρδιαγγειακών κι άλλων παθήσεων που σχετίζονται με τις φλεγμονές. Θα ξεκινήσουμε από τα κύτταρα που βρίσκονται στο εντερικό μικροβίωμα για να εξακριβώσουμε σε ποιο βαθμό η DMB δρα θετικά στο μικροβίωμα και αποτρέπει τη δημιουργία της ανεπιθύμητης ουσίας ΤΜΑ, ως αναστολέας της. Ουσιαστικά θα γίνει μια επιστημονική ανίχνευση στις σειρές των κυττάρων για να δούμε ποιά θα είναι αυτά που θα επωφεληθούν από τη DMB και κατόπιν θα ακολουθήσουν κλινικές μελέτες. Προσωπικά, εκτιμώ ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα επίδρασης της υγειοπροστατευτικής ουσίας DMB και σε ανοσοποιητικά προβλήματα, επειδή οι φλεγμονές σχετίζονται και με το ανοσοποιητικό σύστημα. Για αυτό θα «σκρινάρουμε» βακτήρια στο εντερικό μικροβίωμα επειδή το κάθε βακτήριο έχει μια συγκεκριμένη αποστολή. Εάν βρούμε τους στόχους των βακτηρίων, η εικόνα θα ξεκαθαρίσει και θα υπάρξουν οι ανάλογες επιστημονικές ανακοινώσεις».
Ο Ομότιμος Καθηγητής του Διεθνούς Πανεπιστημίου Ελλάδας, κ. Κυριτσάκης, επισημαίνει ότι είναι αισιόδοξος για «τα αναμενόμενα αποτελέσματα της προγραμματιζόμενης μελέτης» και πιστεύει ότι η DMB «θα ανοίξει νέους ορίζοντες για το βιοενεργό αυτό συστατικό του ελαιολάδου, αποτελώντας το εφαλτήριο για νέες έρευνες και ανακαλύψεις, όπως έχει γίνει μέχρι τώρα με τις φαινόλες και με άλλα μικροσυστατικά του».
Η Σπάρτη στο επίκεντρο της ανακάλυψης
Για αυτή τη νέα έρευνα και μελέτη έχει ήδη υπογραφεί μνημόνιο συνεργασίας, ενώ η συνέργεια αυτή με τους Καθηγητές κκ Κυριακίδη και Κυριτσάκη, βασίζεται στο γεγονός ότι στην αρχική δημοσίευση τα ελαιόλαδα των Ελαιώνων Σακελλαρόπουλου στη Σπάρτη, εμφάνισαν συστηματικά υψηλές συγκεντρώσεις DMB. «Η επιστημονική έρευνα για τα οφέλη των ελαιοπροϊόντων μας, σε συνέργεια με πανεπιστημιακά ιδρύματα, σχολές Δημόσιας Υγείας και ερευνητές από ιατρικές σχολές, όπως του Χάρβαρντ, του Γέιλ, του Τέμπλ και του Όμπορν των ΗΠΑ, καθώς και η Φαρμακευτική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, βρίσκεται στον πυρήνα των βιολογικών ελαιώνων Σακελλαρόπουλου», δήλωσε ο υπεύθυνος παραγωγής και χημικός μηχανικός (MSc), Νίκος Σακελλαρόπουλος. «Έχοντας ήδη συμμετάσχει στην ομάδα επιστημόνων από πολλές χώρες η οποία δημοσίευσε για πρώτη φορά τη νέα και καινοτόμο μέθοδο μέτρησης της ουσίας DMB στο ελαιόλαδο, ξεκινάμε αυτή τη συνεργασία με σκοπό να αναδειχθούν τα οφέλη της βιοενεργής ουσίας DMB στην υγεία του ανθρώπου. Αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για τους βιολογικούς ελαιώνες Σακελλαρόπουλου να συμμετέχουν σε τέτοιου είδους έρευνες, που τα αποτελέσματά τους μπορούν να βελτιώσουν την υγεία και κατά συνέπεια την ποιότητα ζωής των ανθρώπων», πρόσθεσε ο ίδιος. Τόνισε δε, ότι: «Τα δείγματα εξαιρετικών παρθένων ελαιολάδων με τις υψηλότερες συγκεντρώσεις, στο σύνολο αυτών που αναλύθηκαν εργαστηριακά κατά την ανακάλυψη της μεθόδου προσδιορισμού της βιοενεργού ουσίας DMB, προέρχονται αποκλειστικά από τους βιολογικούς Ελαιώνες Σακελλαρόπουλου. Πιο συγκεκριμένα, οι επόμενες έρευνες και μελέτες θα επικεντρωθούν στο πολυποικιλιακό ελαιόλαδο Plus Health DMB EVOO των ελαιώνων μας, στο οποίο εντοπίστηκαν υψηλές συγκεντρώσεις της ουσίας DMB».
Τα πρώτα αποτελέσματα των μελετών δεν αναμένονται πάντως πριν από τις αρχές της άνοιξης του 2026, δήλωσε ο Καθηγητής Τ. Κυριακίδης. «Αφού ανακαλύψουμε τον ακριβή μηχανισμό λειτουργίας της DMB ως αναστολέα των επιβλαβών ενώσεων TMA και ΤΜΑΟ, οδηγούμαστε στη συνέχεια στις εξειδικευμένες κλινικές μελέτες. Βέβαια τα αποτελέσματα είναι αυτά που θα καθορίσουν την πορεία των ερευνών καθώς και την περαιτέρω εξέλιξη με τα οφέλη για την υγεία του ανθρώπου», σημείωσε ο επιστήμονας.
Όσα αποκάλυψε παλαιότερα η επιστήμη για το λακωνικό ελαιόλαδο
Εν κατακλείδι, η ανακάλυψη αυτή και η εν εξελίξει έρευνα και οι προοπτικές που συνεπάγεται, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για περαιτέρω αναλύσεις και σε άλλα ποιοτικά προϊόντα ελαιολάδου της Λακωνίας, τα οποία ενδέχεται να περιέχουν επίσης συστατικά με οφέλη για την υγεία. Κάτι τέτοιο μπορεί -υπό προϋποθέσεις- να σημάνει επιστημονική και πιθανώς εμπορική αναβάθμιση για τον λακωνικό ελαιώνα.
Άλλωστε, η επιστημονική κοινότητα έχει εδώ και χρόνια στρέψει το βλέμμα της στην Λακωνία και την υψηλή ποιότητα του ελαιολάδου της. Σημαντικό παράδειγμα αποτελεί έρευνα του Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, τη δεκαετία του 2010, με τη συμβολή της Λάκαινας επιστήμονος, Αιμιλίας Ρηγάκου. Η μελέτη αυτή ανέδειξε τότε ένα συστατικό του λακωνικού εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου με αντιϋπερτασική δράση, γνωστό ως ελενολίδιο, ενώ ταυτόχρονα ταυτοποιήθηκε και η παρουσία της φαινόλης ελαιοκορωνάλη σε τοπικές ποικιλίες, όπως η κορωνέικη. Η έρευνα βασίστηκε σε προηγμένες μεθόδους ανάλυσης και περιέλαβε δείγματα από διαφορετικές περιοχές της Λακωνίας. Ιδιαίτερη συμβολή είχε ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Παλαιοπαναγιάς, που στήριξε τη μελέτη υιοθετώντας εργαστηριακές οδηγίες για την παραγωγή πιο ποιοτικού ελαιολάδου. Σε εκδήλωση τον Νοέμβριο του 2016 στην Παλαιοπαναγιά, η Δρ. του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ελένη Μέλλιου, είχε αναφέρει ότι στο ελαιοτριβείο του συνεταιρισμού εντοπίστηκαν για πρώτη φορά οι ουσίες ελαιοκορωνάλη και ελαιομισιονάλη. Η κ. Μέλλιου, μαζί με τον Καθηγητή του ΕΚΠΑ, Προκόπη Μαγιάτη, είχαν επιδοθεί σε σειρά ερευνών για το ελληνικό -και ιδιαίτερα το λακωνικό- ελαιόλαδο, με ευρήματα που έτυχαν διεθνούς αναγνωρισιμότητας
