Η γερόντισσα Τριανταφυλλιά και η Παναγιά Ανέμη [Αγία Ανέμη ή Γιαγιά Ανέμη] (Σαμοθράκη)

Το παραμυθοδιήγημα της εβδομάδας στον «Λακωνικό Τύπο»

Παρασκευή, 11 Φεβρουάριος 2022 10:28 | | E-MAIL ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Η γερόντισσα Τριανταφυλλιά και η Παναγιά Ανέμη [Αγία Ανέμη ή Γιαγιά Ανέμη]  (Σαμοθράκη)

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η γερόντισσα Τριανταφυλλιά. Ζούσε σε ένα χωριό της Σαμοθράκης. Της άρεσε να διηγείται ιστορίες από τα νιάτα της κι από το νησί της.

Μια μέρα η Τριανταφυλλιά καθόταν στην αυλή της κι έγνεθε. Μια κοπέλα της φώναξε: «Είσαι η κυρά Τριανταφυλλιά; Μου είπανε να έρθω να σε βρω». Η γριούλα κοίταξε προς την καγκελένια πόρτα. Είδε να στέκεται εκεί μια ομορφονιά. Δεν την είχε ματαδεί. «Πέρασε μέσα, κόρη μου» της λέει. Η κοπέλα προχώρησε και είπε: «Με λένε Ειρήνη… Ήρθα να μου πεις πως θα πάω στην Παναγία την Ανέμη. Οι συγχωριανοί σου είπανε πως ξέρεις το μέρος καλά». «Κάθισε Ειρήνη… Θα σου πω. Είχα πάει πολλές φορές στην Παναγία την Ανέμη στα νιάτα μου. Βλέπεις, στο εκκλησάκι της ‘‘Κοίμησης της Παναγίας’’ στη Χώρα, πήγαιναν παλαιά γυναίκες από όλο το νησί. Οι μικρές γυναίκες, οι ανύπαντρες, πήγαιναν για να προσευχηθούν στην Παναγία να σταματήσει το δυνατό άνεμο. Έτσι το εκκλησάκι πήρε το όνομα ‘‘Παναγιά Ανέμη’’ ή ‘‘Αγία Ανέμη’’ ή ‘‘Γιαγιά Ανέμη’’».

«Γερόντισσα, στα αλήθεια σταματούσε ο αέρας;» «Στα αλήθεια! Σαν έφταναν οι κοπέλες στο εκκλησάκι, κόρη μου, χτυπούσαν ένα κεραμίδι, που είχαν μαζί τους. Ύστερα έλεγαν κάποια λόγια. Το κεραμίδι το άφηναν ή το έσπαζαν στο εκκλησάκι. Ύστερα γυρνούσαν πίσω. Αυτό γινόταν με σεβασμό στο πρόσωπο της Παναγίας.

Μια μέρα, όταν ήμουν κοπέλα, φυσούσε πολύ κι έπεφταν οι καρποί από τα δέντρα. Η γιαγιά μου είπε να πάω στην Παναγία την Ανέμη. Πήρα τις φίλες μου από τη γειτονιά και πήγα. Δεν έπρεπε να μιλήσουμε καθόλου στη διαδρομή, για να πετύχει αυτό που θα ζητούσαμε. Όταν φτάσαμε στο ξωκλήσι της Παναγίας, πάνω από το χωριό Ξηροπόταμος[1], μια φίλη μου κρατούσε δυο κεραμίδια. Τα χτυπούσε μεταξύ τους. Η άλλη φίλη μου τη ρωτούσε: ‘‘Γιατί χτυπάς;’’ Αυτή αποκρινόταν: ‘‘Για να σταματήσει τον άνεμο η γιαγιά Ανέμη’’. Αυτό το διάλογο τον έκαναν τρεις φορές αναμεταξύ τους. Μετά γυρνούσαμε όλες πίσω κι ούτε μιλούσαμε στην επιστροφή. Έτσι μας είχανε ορμηνέψει οι γιαγιάδες μας.  Σαν γυρίσαμε στο χωριό, το θαύμα είχε γίνει, ο αέρας είχε σταματήσει. Δε φυσούσε καθόλου ».

«Δεν το χωράει ο νους μου, κυρά Τριανταφυλλιά!» «Πολλά έχουν ειπωθεί για εκείνο το μέρος που βρίσκεται η εκκλησιά, κόρη μου. Οι πιο παλαιές από μένα, που έδιναν βάση σε μαγείες, έλεγαν ότι γινόταν ένα είδος κατάδεσμου  του ανέμου, όταν αυτός φυσούσε δυνατά και κόντευε να χαλάσει τις καλλιέργειες των γεωργών. Οι ντόπιοι λένε πως οι κατάδεσμοι είναι  μαγική πράξη από τους αρχαίους χρόνους , με σκοπό άλλοτε να βλάψουν κάποιο πρόσωπο, άλλοτε να γιάνουν από αρρώστιες ή να αδρανήσουν φίδια και σκυλιά, να αποτραπεί κίνδυνος από τα στοιχεία της φύσης ».

«Εσύ, γερόντισσα τι πιστεύεις;» «Εγώ, κόρη μου, δεν πιστεύω σε αρχαίες μαγείες και δοξασίες. Ξέρω ότι φτιάχτηκε το εκκλησάκι της Παναγιάς σε εκείνον τον τόπο. Εμείς την Παναγιά την παρακαλούμε για τον άνεμο, κι αν θέλει Εκείνη, μας κάνει το χατίρι. Γιατί η Παναγιά αγαπά τους ναυτικούς, τους γεωργούς και όλον τον κόσμο θέλει να βοηθά. Αυτά κατέχω. Πες μου, τώρα, τι να σε φιλέψω; Είναι ντροπή να μην σου προσφέρω κάτι, έστω ένα ποτήρι νερό».

Η Ειρήνη είπε: «Ήρθα να μάθω για το ξωκλήσι. Πως θα φτάσω στην Παναγία την Ανέμη;» «Θα σου φέρω λίγα σταφύλια να δοκιμάσεις κι ύστερα θα σου πω, κόρη μου».

Η γριούλα μπήκε στο σπίτι της και γύρισε με ένα πιάτο σταφύλια. Πρόσφερε στην κοπέλα και της είπε: «Φάε να δεις τι νόστιμα είναι». Η Ειρήνη δοκίμασε. Έπειτα η κυρά Τριανταφυλλιά της είπε: «Έτσι κι έτσι θα πας και θα φτάσεις στην Παναγία μας την Ανέμη. Μα δε μου είπες, από ποιο χωριό είσαι;» «Από τα Αλώνια είμαι, κυρά Τριανταφυλλιά». «Την ευχή μου να έχεις, κόρη μου. Με το καλό να πας στην εκκλησιά και να γυρίσεις μετά στο χωριό σου. H Παναγία να σου δίνει υγεία».  

Έτσι, η Ειρήνη αποχαιρέτησε τη γριούλα και πήρε το δρόμο για να πάει στο ξωκλήσι. Προχώρησε, πέρασε μια ανηφόρα και στο τέρμα της είδε το εκκλησάκι της Παναγίας της Ανέμης. Η πόρτα ήταν κλειστή με ένα σύρμα περασμένο σε ένα καρφί από την μέσα μεριά. Άνοιξε και μπήκε. Είδε την εικόνα της Παναγίας και προσκύνησε. Ύστερα έφυγε, για να γυρίσει στα Αλώνια, το χωριό της. Κι έζησε η Ειρήνη καλά κι εμείς καλύτερα.

Δήμητρα Μπουμποπούλου

 

[1] Πηγή: διαδίκτυο -  www.alexpolisonline.com - Οι άνεμοι στη Σαμοθράκη πνέουν δυνατά από το ανοικτό πέλαγος, τη Ροδόπη και τα Δαρδανέλια. Τα φυσικά λιμάνια δεν προστατεύουν τα πλοία από τις τρικυμίες. Οι κίνδυνοι για τους ναυτικούς ήταν μεγάλοι. / Η Αγία Ανέμη είναι υπαρκτή στο τοπικό λαϊκό αγιολόγιο της Σαμοθράκης. Υπάρχουν κατά τόπους πολλά ονόματα της Παναγίας. Από τη θέση που υπάρχει η εκκλησία προήλθε και το όνομα αγία Ανέμη. / Υπήρχε εκκλησάκι της Παναγίας πάνω από το χωριό Ξηροπόταμος, σε σημείο όπου φυσά δυνατός αέρας, για αυτό λέγανε οι ντόπιοι «στην Παναγιά την Ανέμη», από όπου βγήκε και το «αγία Ανέμη». Ο τύπος αυτός διασώζεται και στην τοπική αρά: «Να σε πάρει ο αγέρας της αγίας Ανέμης». / «Για να πέσει ο αέρας» Όπως λέγεται, ως πριν ακόμα σαράντα ή πενήντα χρόνια, όταν, αρχές του καλοκαιριού, φυσούσε δυνατός άνεμος, κοπέλες από τις γειτονικές περιοχές πήγαιναν και θυμιάτιζαν γύρω-γύρω τα ερείπια του ξωκλησιού, για να πέσει ο άνεμος και να γλιτώσουν τα σπαρτά. Μια κοπέλα χτυπούσε ένα κεραμίδι στα χαλάσματα και μια άλλη ρωτούσε: «Γιατί χτυπάς την καμπάνα;» - «Για να πέσει ο αέρας», απαντούσε η άλλη. Σαν έφευγαν, δεν έπρεπε να κοιτάξουν πίσω τους.

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΟ
του Ανδρέα Πετρουλάκη
Το κλίκ της ημέρας
του Ανδρέα Πετρουλάκη

Πρόσφατα Νέα

Koutsoviti

Η δική σας είδηση