Η Αγνή στην Παναγία την Κρυφτή (Μυτιλήνη)

Το παραμυθοδιήγημα της εβδομάδας στον «Λακωνικό Τύπο»

Παρασκευή, 02 Σεπτέμβριος 2022 11:43 | E-MAIL ΕΚΤΥΠΩΣΗ
Η Αγνή στην Παναγία την Κρυφτή (Μυτιλήνη)

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα κορίτσι, η Στέλλα. Ζούσε σε χωριό της Μυτιλήνης με τη μάνα και τον παππού της. Είχε ακούσει από τους χωριανούς της να λένε για ένα πανέμορφο ξωκλήσι, την «Παναγία την Κρυφή». Ήθελε να το επισκεφτεί.

Μια μέρα η Στέλλα είπε στον παππού της: «Θέλω να σου ζητήσω μία χάρη». Ο γέρο Σταύρος της λέει: «Τι ζητάς;» «Θέλω, παππού, να με πας στο εκκλησάκι της Παναγίας της Κρυφής. Οι ντόπιοι λένε πως είναι κρυμμένο στη σπηλιά ενός βράχου. Είναι αλήθεια;» «Αλήθεια είναι, παιδί μου! Η παράδοση[1] λέει ότι στη σπηλιά αυτή κρύφτηκε τα χρόνια της Τουρκιάς μια κοπέλα με το παιδί της. Την κυνηγούσαν οι Τούρκοι με τα άλογά[2] τους. Αυτή τρύπωσε εκεί μέσα για να γλιτώσει[3]. Ήταν τυχερή, καθώς οι διώκτες της έχασαν τα ίχνη της. Αφού η κοπέλα σώθηκε, έταξε στην Παναγιά να κάνει εκκλησία τη σπηλιά. Εκπλήρωσε το τάμα της και έφτιαξε εκεί ένα ξωκκλήσι. Λένε πως η μορφή της κοπέλας αποτυπώθηκε πάνω σε ένα βράχο πιο πάνω από το ξωκκλήσι. Άλλοι λένε πως το ξωκκλήσι το έχτισαν οι διώκτες της, αφού πρώτα βαφτίστηκαν Χριστιανοί. Τη μορφή της κοπέλας βλέπουν πάνω στο βράχο όσοι έχουν αγνή από αμαρτίες συνείδηση». «Θα με πας, παππού;» «Αύριο το πρωί θα πάμε, Στέλλα, με το μουλάρι μου». 

Έτσι κι έγινε. Την άλλη μέρα παππούς κι εγγονή δρόμο πήραν, δρόμο άφησαν για το ξωκλήσι. Ο γέρο Σταύρος είπε: «Κοντά στην Παναγία την Κρυφή υπάρχει μια λίμνη που αναβλύζει θερμά ιαματικά[4] νερά. Τα παλιά τα χρόνια οι κάτοικοι του Πλωμαρίου και των κοντινών χωριών έκαναν μπάνια στη λίμνη για να θεραπευτούν από τα ρευματικά τους. Προσκυνούσαν την εικόνα της Παναγιάς και ζητούσαν γιατρειά. 

Να ξέρεις, Στέλλα, ότι οι Μικρασιάτες έχουν την Παναγία την Κρυφή προστάτιδά τους. Όταν τους κυνήγησαν οι Τούρκοι από τα παράλια μέρη όπου ζούσαν, πολλοί από αυτούς κατάφεραν να φτάσουν εκεί που βρίσκεται το ξωκλήσι με βάρκες. Από τότε τιμούν αυτόν τον τόπο στο όνομα της Παναγιάς και τον επισκέπτονται, όταν πανηγυρίζει η εκκλησιά». 

«Παππού, τα μοναστήρια και τα ξωκλήσια της Ελλάδας έχουν μεγάλη ιστορία;» «Έχουν, παιδί μου! Κάποτε διάβαζα για αυτά. Ανακάλυψα πράματα και θάματα, θησαυρούς κρυμμένους και ξεχασμένους από τα χρόνια». «Κοντεύουμε να φτάσουμε;» «Ναι, Στέλλα μου, μετά από τη στροφή, θα βγούμε στο μονοπάτι που οδηγεί στο εκκλησάκι».
Έτσι, η Στέλλα κι ο γερο-Σταύρος βρέθηκαν σε λίγο μπροστά στην σπηλιά της Παναγίας της Κρυφτής. Η μικρή κατέβηκε από το μουλάρι κι έτρεξε να δει από κοντά τον τόπο. Ο παππούς ξεπέζεψε κι αυτός. 

Συγκινήθηκε και είπε στη μικρή: «Μου ήρθαν μνήμες από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Σε τούτη την παραλία, κάτω από τα βράχια, τα υποβρύχια των συμμάχων[5] πλησίαζαν, για να σώσουν Έλληνες και να τους φυγαδέψουν στη Μέση Ανατολή. Ήμουν παιδί τότε. Αλλά θυμάμαι τι πέρασε ο λαός και η πατρίδα μας εκείνα τα χρόνια».   

«Παππού, ο τόπος είναι απόκρημνος και το εκκλησάκι  πανέμορφο! Έχει κι απομεινάρια από κελιά. Χαμηλά στα βράχια έχει μικρές θαλάσσιες σπηλιές. Κι η θάλασσα είναι ταραγμένη». «Οι ντόπιοι λένε, παιδί μου, πως υπάρχει κάτω εκεί θαλάσσιο νεκρό ηφαίστειο. Κάτω από το ξωκλήσι βρίσκονται τα ‘‘βυζιά’’, σπηλιές γεμάτες αγριοπερίστερα και σταλακτίτες, που στάζουν αγίασμα. Για να φτάσεις εκεί, πρέπει να περάσεις από μια στενή τρύπα ανάμεσα στα βράχια. Οι ντόπιοι πίστευαν ότι, αν ήσουν αμαρτωλός, δεν μπορούσες να την περάσεις. Σήμερα αυτή η τρύπα στο βράχο έχει χαλάσει από τις τρικυμίες[6]. Οι προσκυνητές έχουν βγάλει και μια ρίμα για την Παναγία την Κρυφτή. Την τραγουδούν σαν φτάσουν εδώ. Λέει: ‘‘Η Παναγία η Κρυφτή ζει μόνη στη σπηλιά της και τα αγριοπερίστερα είναι η παρηγοριά της’’».  

«Παππού, τι άλλο γνωρίζεις για το εκκλησάκι;» Εκείνος αποκρίθηκε: «Γύρω στο 1930, ο ιερομόναχος Κορνήλιος[7], που ήταν πριν παπάς σε χωριά του νησιού, είχε αρχίσει να χτίζει στην Κρυφτή ένα μοναστήρι, λίγο πιο πάνω από το ξωκλήσι. Πολλοί νέοι και νέες από τα γύρω χωριά έτρεχαν να ακούσουν το κήρυγμά του. Στους γονείς των νέων δεν άρεσε αυτό. Δεν ήθελαν τα παιδιά τους να καλογερέψουν. Έτσι ο Κορνήλιος έφυγε στη Χίο. Εκεί έχτισε το γυναικείο μοναστήρι της Αγίας Σκέπης. Στη Χίο πήγαν και μόνασαν κοντά του κοπέλες από το χωριό μας». 

Η Στέλλα θαύμασε την ιστόρηση και είπε: «Παππού, σε ευχαριστώ που με έφερες εδώ. Είχες δίκιο ότι τα μοναστήρια της Ελλάδας κρύβουν θησαυρούς… Πόσα πράματα μου έμαθες σήμερα». «Καλή μου, θα σου μάθω κι άλλα, αφού σου αρέσουν. Σου δίνω το λόγο μου ότι θα επισκεφτούμε κι άλλα μοναστήρια κι εκκλησιές του νησιού. Ας πάμε τώρα στο σπιτικό μας, γιατί η μάνα σου θα ανησυχεί».

Έτσι η Στέλλα κι ο γέρο Σταύρος καβάλησαν το μουλάρι και πήραν το δρόμο του γυρισμού για το χωριό τους. Και ζήσανε αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

Δήμητρα Μπουμποπούλου


[1] Μια άλλη παράδοση για την Παναγία Κρυφτή αναφέρει ο Γιάννης Μαυραγάνης στο βιβλίο του «Παλαιοχώρι Πλωμαρίου Λέσβου –Παράδοση – Ιστορία – Η ζωή και τα έθιμα» (Αθήνα 1995, σελ. 254-255):  «Τα παλιά χρόνια, κάποιος ναυτικός που ταξίδευε με το καΐκι του στα νερά αυτής της περιοχής, συνάντησε μια μεγάλη φουρτούνα και κινδύνευε να πνιγεί. Κατόρθωσε όμως να σωθεί από τα άγρια κύματα και με πολύ κόπο να βγει στη στεριά, έχοντας μαζί του ένα εικόνισμα. Βρήκε καταφύγιο στη σπηλιά κι έκανε τάμα να χτίσει μια εκκλησούλα και να την ονομάσει Παναγία η Κρυφτή. Έτσι κι έγινε».
[2] Πηγή: διαδίκτυο: paleochori-lesvos.blogspot.com - Κάθε χρόνο στη γιορτή της Παναγίας Κρυφτής γίνεται αναπαράσταση της καταδίωξής της από τους Τούρκους. Μετά τη θεία λειτουργία, τα παλικάρια του χωριού μας τρέχουν με άλογα στολισμένα με γαλάζιες ψήφες, πανηγυριώτικα χραμέλια, λυγαριές, στεφάνια από αγριολούλουδα και σιμίτια. Συναγωνίζονται ποιος θα φτάσει πρώτος στο Παλαιοχώρι, όπου γινόταν άλλοτε γλέντι στην περιοχή «Ηρώο», ή στη Μελίντα, όπου σήμερα ξεφαντώνουν μέχρι το βράδυ οι πανηγυριώτες. Οι αλογοδρομίες, γνωστές από την αρχαιότητα, κυρίως προς τιμήν σπουδαίων νεκρών, αποτελούν ένα γραφικό έθιμο του χωριού μας, καθώς οι καβαλάρηδες μπαίνουν με τα άλογα μέσα στα καφενεία και χορεύουν πάνω σε αυτά. Λέγεται πως πολλά άλογα χορεύουν το σκοπό «άτι χαβασί» («χορός /σκοπός των αλόγων», από τη λέξη άτ’ < άτι = άλογο +τουρκική λέξη χαβάς = μουσικός σκοπός). Έπειτα, με συνοδεία μουσικής, οι καβαλάρηδες γυρίζουν όλο το χωριό και όλοι τους εύχονται «και του χρόνου».  
[3] Πηγή: διαδίκτυο: plomaricity.gr - Για αυτό στο πανηγύρι συνηθίζουν να κατεβαίνουν με άλογα οι κάτοικοι του Παλαιοχωρίου.
[4] Πηγή: διαδίκτυο: paleochori-lesvos.blogspot.com - Η ιαματική πηγή ανήκει στις χλωριονατριούχες αλιπηγές, επειδή βρίσκεται πολύ κοντά στη θάλασσα και τα νερά της προέρχονται και από τη θάλασσα. Το νερό της αναβλύζει από ρωγμή ασβεστολιθικού βράχου στο ύψος της θάλασσας. Είναι πλούσια σε χλωριούχα και θειϊκά άλατα ασβεστίου και νατρίου. Περιέχει διοξείδιο του άνθρακα, σίδηρο και οξυγόνο. Η θερμοκρασία του νερού φτάνει τους 43-45 βαθμούς Κελσίου. Είναι κατάλληλη για οξείς χρόνιους ρευματισμούς, αρθρίτιδες, αγκυλώσεις, νευραλγίες, παθήσεις συκωτιού και σπλήνας, αιμορροΐδες, καθώς και για χρόνιες γυναικολογικές παθήσεις (σαλπιγγίτιδες, ενδομητρίτιδες, ωοθηκίτιδες, λευκόρροια). Το νερό της Κρυφτής έχει ευεργετική δράση σε περιπτώσεις στειρότητας. Η πηγή ανακαλύφθηκε το 1864 και απέχει από τη Μυτιλήνη 57 χιλιόμετρα. Δεν έχει γίνει καμιά προσπάθεια για την αξιοποίησή της μέχρι σήμερα… Οι Πλωμαρίτες συνηθίζουν να μεταφέρουν με καΐκι το νερό της πηγής μέσα σε δοχεία και να κάνουν λουτροθεραπεία στο σπίτι τους…».  
[5] Πηγή: διαδίκτυο: Βικιπαίδεια: Οι ελληνικές ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής κατά το χρονικό διάστημα από το  1941  έως το  1945 αποτελούνταν από τμήματα και σχηματισμούς Ελλήνων αξιωματικών και οπλιτών των τριών όπλων, τα οποία είχαν διαφύγει από την Κατεχόμενη Ελλάδα και είχαν καταφύγει στις τάξεις των Συμμάχων, υπό την αιγίδα της εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης που έδρευε στο Κάιρο της Αιγύπτου. // Με έναρξη τον Ιούνιο του 1941, τρεις κύριοι σχηματισμοί ιδρύθηκαν και στελεχώθηκαν από Έλληνες στρατιώτες και τέθηκαν υπό τις διαταγές του Συμμαχικού Στρατηγείου της Μέσης Ανατολής, συμμετέχοντας στις πολεμικές επιχειρήσεις του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου: Ήταν η 1η Ταξιαρχία υπό την ηγεσία του Παυσανία Κατσώτα που πήρε μέρος στη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, ο Ιερός Λόχος υπό τον  Χριστόδουλο Τσιγάντε  και έδρασε σε Αιγαίο, Δωδεκάνησα, Βόρειο Αφρική και η Γ΄ Ορεινή Ταξιαρχία με επικεφαλής το Θρασύβουλος Τσακαλώτος, που έλαβε μέρος στη Μάχη του Ρίμινι
[6] Πηγή: διαδίκτυο: paleochori-lesvos.blogspot.com
[7] Πηγή: διαδίκτυο: .plomaricity.gr - Κατά κόσμον Κωνσταντίνος Μαρμαρινός από το Χαλκειός Χίου.

ΔΕΙΤΕ ΤΑ ΟΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΒΙΒΛΙΟ
του Ανδρέα Πετρουλάκη
Το κλίκ της ημέρας
του Ανδρέα Πετρουλάκη

Πρόσφατα Νέα

Koutsoviti

Η δική σας είδηση