Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα παιδί, ο Ηλίας. Ζούσε με τη μάνα και τον παππού του στην Καλαμάτα, σε ένα φτωχόσπιτο στους πρόποδες του κάστρου. Ήθελε να μάθει για την ιστορία του τόπου του. Ο παππούς του ήταν άνθρωπος του μεροκάματου, αλλά του άρεσε να διαβάζει βιβλία. 

Μια μέρα ο Ηλίας είπε στον παππού του: «Σήμερα στο σχολείο μας είπαν για τη μονή της Βελανιδιάς. Τι ξέρεις για αυτή, παππού;» «Η μονή, παιδί μου, έχει μεγάλη ιστορία. Αύριο θα πάμε με το μουλάρι να την δεις από κοντά. Η εκκλησία της μονής[2] γιορτάζει της Ζωοδόχου πηγής[3]. Ονομάστηκε έτσι από μια αιωνόβια βελανιδιά, που υπήρχε παλιά στον περίβολό της. Το δέντρο αυτό ξεριζώθηκε σε έναν μεγάλο σεισμό[4]. Το μοναστήρι ήτανε αντρικό εκείνα τα χρόνια».   

«Ποια είναι η ιστορία της μονής παππού;» «Ηλία μου, στα χρόνια πριν την επανάσταση ενάντια στους Τούρκους η μονή Βελανιδιάς ήταν ορμητήριο και κρησφύγετο κλεφτών και αρματολών. Ο Παπαφλέσσας μόνασε εκεί. Ο Νικηταράς[5], ο Κολοκοτρώνης και ο Αναγνωσταράς με ορμητήριο τις μονές Μαρδακίου, Σιδερόπορτας, Δήμιοβας, Προφήτη Ηλία και τη μονή Βελανιδιάς, συναντιόνταν σε μέρη κρυφά και συζητούσαν για τον αγώνα. Οι γενναίοι αυτοί οπλαρχηγοί ξεκίνησαν στις 23 Μαρτίου του 1821 από τη μονή Βελανιδιάς και μπήκαν στην Καλαμάτα. Ελευθέρωσαν την πόλη, χωρίς να γίνει μάχη[6]. «Χωρίς μάχη; Πως γίνεται αυτό παππού;» 

Ο παππούς αποκρίθηκε: «Οι αγωνιστές χρησιμοποίησαν το κοφτερό μυαλό τους και την πονηριά τους, για να το πετύχουν. Θυμήσου τον Οδυσσέα με το Δούρειο ίππο και θα καταλάβεις». «Είναι αλήθεια, παππού, ότι η Καλαμάτα απελευθερώθηκε πρώτη από τους Τούρκους;» «Ναι, έτσι έγινε, παιδί μου». «Το μοναστήρι της Βελανιδιάς τι απέγινε, παππού; Οι Τούρκοι δεν το πείραξαν;» «Δυστυχώς, Ηλία μου, το 1825, τη μονή Βελανιδιάς την ισοπέδωσε ο Ιμπραήμ».  

«Ποιος ήταν ο Ιμπραήμ παππού;» «Ήταν Τούρκος στρατιωτικός. Τον έστειλε ο πατέρας του στην Πελοπόννησο[7] με στρατό[8] για να πνίξει στο αίμα την επανάσταση. Αποβιβάστηκε στον Μωριά[9] και δεν άφησε πέτρα πάνω στην πέτρα». «Παππού, οι δικοί μας τι έκαναν; Δεν τον πολέμησαν;» 

Ο παππούς είπε: «Για ένα χρόνο[10] η Επανάσταση δοκιμάστηκε από διαμάχες ανάμεσα στους Έλληνες. Με τη μικροψυχία τους παραλίγο να καταστρέψουν όσα με θυσίες είχαν κερδίσει στις μάχες. Έπρεπε να έρθει στην Πελοπόννησο ο Ιμπραήμ Πασάς, για να δουν οι Έλληνες τα στραβά που είχαν κάνει[11]. Ο Διονύσιος Σολωμός, ο εθνικός μας ποιητής, έγραψε στον ‘‘Ύμνο για την Ελευθερία’’[12] για τις διαμάχες των Ελλήνων. 

«Τι άλλο ξέρεις για τη μονή Βελανιδιάς, παππού;» «Ξέρω ότι στη γερμανική κατοχή το μοναστήρι ήταν καταφύγιο του λαϊκού απελευθερωτικού στρατού[13] και των επαναστατικών ομάδων του Ταϋγέτου. Για αυτό το ισοπέδωσαν οι Γερμανοί. Το βομβάρδισαν από το κάστρο της Καλαμάτας το 1943»[14].
 «Παππού, η ιστορία του μοναστηριού είναι μεγάλη. Αύριο, που θα πάμε στη Βελανιδιά, θα μου πεις για τους καλογέρους;» «Ναι, παιδί μου, θα σου πω».

Το άλλο πρωί, ο παππούς σέλωσε το μουλάρι και μαζί με τον Ηλία δρόμο πήραν, δρόμο άφησαν για το μοναστήρι. Λίγο πιο χαμηλά από τη μονή, σε μια κατηφόρα δεξιά του δρόμου, ο παππούς σταμάτησε. Είπε: «Αν πάρουμε το δρομάκι στα δεξιά, θα βρεθούμε στο ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα. Είναι ο προστάτης των φουρνάρηδων. Γιορτάζει στις 27 Ιουλίου. Μέσα από ένα βράχο κοντά στο εκκλησάκι βγαίνει τρεχούμενο νερό και πέφτει σε μια φυσική γούρνα. Ας προχωρήσουμε τώρα!». 

Έτσι, παππούς κι εγγονός, προχώρησαν κι έφτασαν στο μοναστήρι της Βελανιδιάς. Ο Ηλίας είπε: «Τι όμορφο μέρος! Για αυτό οι καλογέροι διάλεξαν τούτον τον τόπο. Παππού, θα μπούμε μέσα;» «Δεν μπορούμε να μπούμε μέσα τώρα, παιδί μου. Θα δούμε τις ώρες του επισκεπτηρίου της μονής και θα έρθουμε άλλη μέρα. Έχω ακούσει ότι εδώ μόνασε ο πατέρας Πολύκαρπος, που είχε το χάρισμα των δακρύων. Όταν έρθουμε και μιλήσουμε με τους μοναχούς, θα ρωτήσω τι σημαίνει αυτό, γιατί δεν ξέρω».  

«Εντάξει, παππού! Θα γυρίσουμε τώρα στην πόλη;» «Ναι, Ηλία μου. Είναι ώρα να κατηφορίσουμε». «Μου άρεσε η βόλτα μας, παππούλη. Μου υποσχέθηκες πως θα ξανάρθουμε και θα το περιμένω». 

Έτσι παππούς και εγγονός πήραν το δρόμο του γυρισμού. Μετά από καιρό ξαναπήγαν στο μοναστήρι και συνάντησαν τους καλογέρους. Ο Ηλίας δεν είχε δει άλλοτε μοναχούς. Θαύμασε την ηρεμία και την πραότητά τους. Από τότε ο Ηλίας με τον παππού του πήγαιναν τακτικά στο μοναστήρι της Βελανιδιάς. Και ζούσαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

Δήμητρα Μπουμποπούλου
 

[1] Πηγή: διαδίκτυο: greekorthodoxreligioustourism - Πρόκειται για «ιερόν και σεβάσμιον μοναστήριον πατριαρχικόν Σταυροπηγιακόν, εις όνομα σεμνυνόμενον της υπεραγίας ημών Θεοτόκου της κυρίας Χρυσοπηγής κατά την τοποθεσίαν Βελανιδείαν».
[2] Η εκκλησία χτίστηκε το 1679.
[3] Εορτάζεται στην Ορθόδοξη εκκλησία 5 ημέρες μετά το Άγιο Πάσχα.
[4] Ο σεισμός έγινε το 1884.
[5] Με καταγωγή από τη Νέδουσα, λεγόταν Νικήτας Σταματελόπουλος, Νικηταράς ή Τουρκοφάγος.
[6]Απελευθέρωση Καλαμάτας - Από τις αρχές Μαρτίου 1821, η δράση του  Παπαφλέσσα, του Αναγνωσταρά  και του  Κολοκοτρώνη  προκάλεσε πολεμικό αναβρασμό στη Μάνη, παρά τους δισταγμούς του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Οι Τούρκοι, υποπτεύθηκαν τον κίνδυνο. Έστειλαν, από τα μέσα Μαρτίου, τις οικογένειές τους στα  κάστρα  της περιοχής. Ο διοικητής της Καλαμάτας, Σουλεϊμάν Αγάς Αρναούτογλου, κάλεσε τους προκρίτους της πόλης για να τους αναφέρει την ανησυχία του. Εκείνοι τον έπεισαν ότι οι 150 Τούρκοι φρουροί της πόλης δεν ήταν αρκετοί για να προστατευτεί η Καλαμάτα από επικίνδυνους ληστές που δρούσαν στην περιοχή και πως έπρεπε να λάβει ενισχύσεις από τους Μανιάτες. Τις φήμες περί ληστών είχαν διαδώσει, επίτηδες, ο Παπαφλέσσας και οι συνεργάτες του. Για να καθησυχάσουν τον Αρναούτογλου, μερικοί πρόκριτοι του παρέδωσαν τα παιδιά τους ως ομήρους. / Η επαναστατική κίνηση του 1821 στην Πελοπόννησο άρχισε στη Μάνη στις 17 Μαρτίου, με δοξολογία και την ύψωση της επαναστατικής σημαίας. / Κατά τον Νικόλαο Ζέρβη η δοξολογία στην Καλαμάτα έγινε στον Ναό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (όχι στους Αγίους Αποστόλους). Ο ναός ήταν αρχικά βυζαντινός, καταστράφηκε στα Ορλωφικά το 1770, ανοικοδομήθηκε πριν από την Επανάσταση του 1821. Καταστράφηκε από τον Ιμπραήμ το 1825.
[7] Ο Ιμπραήμ έφτασε στην Πελοπόννησο το 1824.
[8] Ο στρατός του Ιμπραήμ αποτελείτο από  35.000 άνδρες Αιγύπτιους.  
[9] Πηγή: διαδίκτυο: Βικιπαίδεια - Τον Φεβρουάριο του 1825.
[10] Από το φθινόποωρο του 1823 έως τις αρχές του 1825.
[11] Πηγή: διαδίκτυο: Βικιπαίδεια.
[12] Ύμνος εις την Ελευθερία, στροφές 144-145. «Η Διχόνοια που βαστάει - Ένα σκήπτρο η δολερή. Καθενός χαμογελάει,  - Πάρ’ το, λέγοντας και σύ. Κειό το σκήπτρο που σας δείχνει - Έχει αλήθεια ωραία θωριά. Μην το πιάστε, γιατί ρίχνει  - Εισέ δάκρυα θλιβερά».
[13] Πηγή: διαδίκτυο: Βικιπαίδεια - Ο Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός (ΕΛΑΣ) ήταν το στρατιωτικό σκέλος του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) κατά την τριπλή κατοχή της Ελλάδας. Ιδρύθηκε στις 16 Φεβρουαρίου του 1942 κατόπιν απόφασης που είχε λάβει τον Ιανουάριο του 1942 η «Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή» του ΕΑΜ.
[14] Πηγή: διαδίκτυο: Βικιπαίδεια.