Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η  Μαρίνα. Ζούσε σε ένα χωριό κοντά στην Καλαμάτα. Ήταν έντεκα χρονών. Οι γονείς της ήταν αγρότες. Είχαν και τα ζωντανά τους, κατσίκες, προβατίνες, κότες κι ένα μουλάρι.

Το κορίτσι πήγαινε στο σχολειό του χωριού. Μια μέρα ο δάσκαλος τους μίλησε για την Παναγία την Υπαπαντή, την προστάτιδα της Καλαμάτας. Η Μαρίνα ήθελε να πάει να προσκυνήσει την εικόνα κι όλο το συλλογιόταν.

Μια μέρα η Μαρίνα είπε στη μάνα της: «Θέλω να με πάτε στην Παναγία την  Υπαπαντή». «Κόρη μου, έχει δουλειές ο πατέρας σου. Ποιος θα σε πάει;» Η Μαρίνα είπε: «Τότε να με πάει ο θείος ο Στέφανος». «Θα δούμε, Μαρίνα. Θα πω στον αδερφό μου. Ήρθε χτες και θα μείνει δύο μέρες. Μετά θα γυρίσει στην Αθήνα στις σπουδές του. Θα θέλει να ξαποστάσει κι όχι να γυρίζει εδώ κι εκεί».

Την άλλη μέρα έφτασε στο σπίτι της φαμελιάς της Μαρίνας ο θείος της. Η μικρή κατάλαβε ότι τον ειδοποίησε η μάνα της. Ο θείος Στέφανος μπήκε μέσα και είπε στη Μαρίνα: «Ένα πουλάκι μου μήνυσε ότι θέλεις να πας στην Καλαμάτα». «Ναι, θείε!» «Θα σε πάω, μικρή μου, γιατί θέλω να συναντήσω έναν συσπουδαστή μου. Ετοιμάσου να φύγουμε».

Έτσι, ο Στέφανος και η Μαρίνα ξεκίνησαν να πάνε στην πόλη με το άλογο. Δρόμο πήραν, δρόμο άφησαν και βγήκαν από το χωριό. Η Μαρίνα ρώτησε: «Ξέρεις, θείε, πως βρέθηκε η εικόνα της Υπαπαντής;» «Η εικόνα, κορίτσι μου, έχει ωραία ιστορία. Θα στην πω, για να την λες στα παιδιά του χωριού μας. Πολλές εικόνες της Παναγίας σε όλη την Ελλάδα έχουν βρεθεί με τρόπο που θαυμαστό.

Έτσι κι η εικόνα της Παναγίας της Υπαπαντής βρέθηκε τα χρόνια της Τουρκοκρατίας σε ένα στάβλο, μετά από όραμα που είδε ένας σταβλίτης. Εκεί που τώρα στέκει η εκκλησία, υπήρχαν εκείνα τα χρόνια οι στάβλοι του Πασά της Καλαμάτας. Το σπίτι του ήταν στην απέναντι μεριά. Ένας σταβλίτης του Πασά, κρυφοχριστιανός, για τρεις μέρες έβλεπε στον ύπνο του μια γυναίκα μαυροφορεμένη να περπατά μέσα στον στάβλο και να του λέει:  ‘‘Άκουσε αυτά που έχει να σου πει το άλογο’’. Ο σταβλίτης ξυπνούσε, αλλά δεν καταλάβαινε τι σήμαινε το όνειρο.

Αφού πέρασαν τρεις μέρες ο σταβλίτης πρόσεξε κάτι που δεν το είχε δει άλλοτε. Το άλογο χτυπούσε το πόδι του με επιμονή σε ένα σημείο στο χώμα. Ο σταβλίτης πήγε στον Πασά και του είπε: ‘‘Αφέντη μου, το άλογό σου κάνει αυτό κι αυτό. Αν δώσεις την άδεια, θα σκάψω εκεί που χτυπάει το πόδι του, να ιδώ μήπως υπάρχει κάτι’’. Ο Πασάς, που είχε το άλογό για καμάρι του, είπε: ‘‘Το άτι μου είναι πανέξυπνο ζώο. Έχεις την άδεια να σκάψεις. Θέλω να ιδώ τι συμβαίνει’’.

Ο σταβλίτης μαζί με άλλους άνδρες πήγε κι έσκαψε. Τότε φάνηκε μέσα στη γη η εικόνα της Παναγίας. Σάστισαν σαν την είδαν. Δεν είχε φθαρεί, αν και ήτανε χωμένη στο χώμα. Δεν ξέρουμε, τι έκανε ο Τούρκος Πασάς σαν έμαθε για την εικόνα. Μα αργότερα οι ντόπιοι έχτισαν, στο μέρος που βρέθηκε, μια  εκκλησιά[2], την ‘‘Υπαπαντή του Σωτήρος’’. Έβαλαν εκεί την εικόνα της Παναγίας[3],[4] για αυτό τη λέμε ‘‘Παναγία Υπαπαντή’’[5]».  

«Λένε πως η εικόνα της Παναγίας[6] είναι θαυματουργή, θείε». «Κορίτσι μου, αν έχεις πίστη και καθαρή καρδιά, όλα γίνονται. Ένα θαύμα, για το οποίο μιλάνε οι παλαιοί, είναι ότι η Παναγία έσωσε τον λαό της Καλαμάτας από φοβερή αρρώστια. Το 1841, καλοκαίρι προς Φθινόπωρο, την πόλη τη χτύπησε η πανούκλα. Η αρρώστια αυτή δεν γιατρευόταν. Οι συγγενείς των αρρώστων και οι γιατροί απόκαμαν να τους φροντίζουν. Η υπομονή τους λιγόστευε. Ο θάνατος θέριζε. Οι ντόπιοι θρηνούσαν.

Σαν είδαν οι κάτοικοι ότι ο θάνατος θέριζε κάθε ηλικία, ζήτησαν να γίνει λιτανεία της Εικόνας, για να σταματήσει, με τη βοήθεια της Παναγίας,  η αρρώστια και ο θάνατος. Τότε οι άρχοντες της πόλης πρόσταξαν να γίνει τριήμερη νηστεία, μετά παράκληση και λιτανεία. Έτσι κι έγινε. Την ώρα της λιτανείας εξαφανίστηκε η αρρώστια ‘‘προς δόξαν του Κυρίου και της Παναγίας Μητέρας Του’’».

Η Μαρίνα τα άκουγε αυτά κι είχε σαστίσει. Ρώτησε: «Τόση δύναμη έχει η Παναγιά, θείε Στέφανε;» «Τα θαύματα, Μαρίνα, δεν εξηγούνται με τη λογική. Κι αφού μαρτυρούνται από το λαό, αυτό σημαίνει ότι συμβαίνουν. Σε λίγο μπαίνουμε στην πόλη. Θα πάμε πρώτα στην εκκλησιά και μετά στον φίλο μου».

Έτσι θείος κι ανιψιά προχώρησαν κι έφτασαν μπροστά στην εκκλησιά της Υπαπαντής του Σωτήρα. Μπήκανε μέσα και το κορίτσι προσκύνησε την εικόνα της Παναγίας. Είπε: «Η Παναγία έχει μεγάλα και όμορφα μάτια. Θαρρείς πως σε κοιτάζει και βλέπει την ψυχή σου». Μετά κοιτούσε με προσοχή τα κρεμάμενα τάματα. Ο Στέφανος προσκύνησε κι είπε: «Ποιος ξέρει πόσες προσευχές έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια μπροστά στα μεγάλα, καθάρια μάτια Της».

Ύστερα, θείος και ανιψιά βγήκαν από την εκκλησιά. Πήγαν στο σπίτι του φίλου του Στέφανου. Ήταν ένα σπιτάκι με αυλή, με γλάστρες και λουλούδια ολόγυρα. Η Μαρίνα μαγεύτηκε. Ο νοικοκύρης τους υποδέχτηκε και φώναξε: «Μάνα, έλα να γνωρίσεις το φίλο μου, τον Στέφανο και την ανιψιά του. Φέρε λαλάγγια, να τους φιλέψεις». Η κυρά Δέσποινα φάνηκε και κρατούσε ένα δίσκο στα χέρια της. Τους φίλεψε λαλάγγια και πρόσφερε στη Μαρίνα λεμονάδα. Οι δύο φίλοι συζήτησαν για τις σπουδές τους και δικά τους ζητήματα. Ύστερα ο Στέφανος πήρε τη Μαρίνα και γύρισαν στο χωριό.

Η Μαρίνα πήγαινε κάθε χρόνο και προσκυνούσε την Παναγία στην μνήμη της, στη γιορτή της Υπαπαντής στις 2 του Φλεβάρη[7]. Κι έζησε αυτή καλά κι εμείς καλύτερα.

Δήμητρα Μπουμποπούλου
          

[1] Η Υπαπαντή του Σωτήρος χτίστηκε το 1839 και εγκαινιάστηκε το 1879. Η Εικόνα της Θεομήτορος, ιστορηθείσα κατά το 672, βρέθηκε σε έναν στάβλο ενός Οθωμανού. Έφερε επιγραφή με την επωνυμία ΥΠΑΠΑΝΤΗ, ως αφιερωμένη εις τον Ιερόν Ναόν της Υπαπαντής του Σωτήρος ημών, τον πυρποληθέντα κατά τας προ αιώνων αιχμαλωσίας της Πελοποννήσου. Ήταν καμένη στο πίσω μέρος διότι ήταν μέσα στον Ναό που πυρπολήθηκε. Διαφυλάχθηκε η μπροστινή όψη της αβλαβής, κατά βούληση της Υπεραγίας Θεοτόκου. Η λιτάνευση της εικόνας έγινε για πρώτη φορά 1841 για να σταματήσει την επιδημία πανώλης που είχε χτυπήσει την πόλη.
[2] Πηγή: διαδίκτυο: entermessinia.gr - Νοτιοανατολικά του σημερινού ναού, στον προαύλιο χώρο, βρίσκεται υψωμένος, μέσα σε κιγκλίδωμα, ένας πέτρινος σταυρός, που θυμίζει ότι στο σημείο αυτό υπήρχε πιθανότατα ο ναός της Υπαπαντής που καταστράφηκε 1770 στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε από τους κατακτητές ως στάβλος.
[3] Πηγή: διαδίκτυο: entermessinia.gr - Ενώ στο πίσω μέρος της η εικόνα ήταν καμένη, το μπροστινό τμήμα όπου είναι ζωγραφισμένη η Παναγία Βρεφοκρατούσα με τον μικρό Ιησού στην αγκαλιά, ήταν ανέπαφο. Η εικόνα αποκαταστάθηκε από τον αγιογράφο συγγραφέα της Βαβυλωνίας Δημήτρη Βυζάντιο το 1839. Διορθωτικές επεμβάσεις έγιναν μετά από πυρκαγιά του 1914 από τον καθηγητή της Σχολής Καλών Τεχνών ζωγράφο Γεώργιο Ιακωβίδη.
[4]Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδος κατεδαφίστηκε ο μικρός Ναός και χτίστηκε νέος μεγαλοπρεπέστατος Ναός της Υπαπαντής. Εγκαινιάσθηκε στις 19 Αυγούστου 1873. Την Εικόνα της Υπαπαντής σέβονται και τιμούν όχι μόνον οι κάτοικοι της Καλαμάτας, αλλά και απανταχού οι Έλληνες, όπου αναρίθμητα θαύματα επιτελεί σε εκείνους που με πίστη την επικαλούνται.  
[5] Μια δεύτερη παράδοση για την εύρεση της εικόνας της Παναγίας της Υπαπαντής είναι η εξής: Η ιστορία της εικόνας είναι γνωστή από το 17ο αιώνα. Η μικρή παλιά βυζαντινή εκκλησία της Υπαπαντής βρισκόταν εκεί που υπάρχει σήμερα μαρμάρινος σταυρός με χαραγμένη τη φράση: ‘‘Η πλάκα αυτή θυμίζει ιερό και άδυτο’’. Η Εικόνα ήταν θαμμένη στα ερείπια αυτής της εκκλησιάς. // Στα ερείπια της παλιάς εκκλησιάς φτιάχτηκε κατά την Τουρκοκρατία από Τούρκο πασά στάβλος για το άλογό του. Ο ιπποκόμος του πασά, που ήταν χριστιανός, έβλεπε για τρεις νύχτες στη σειρά ένα τρομερό όνειρο. // Μια γυναίκα παρουσιαζόταν και του έλεγε: «Να πεις στον πασά να πάρει το άλογό του από τα ερείπια, γιατί θα του συμβεί κακό, εάν δεν υπακούσει. Κακό θα πάθεις κι εσύ εάν δε φανερώσεις το όνειρο στον αφέντη σου». // Ο ιπποκόμος παρατήρησε πως για πολύ καιρό το άλογο του πασά κτυπούσε με το πόδι του το μέρος όπου κρυβόταν η εικόνα. Ο πασάς φοβήθηκε και διέταξε: «Να πάρετε το άλογό μου από τα ερείπια της βυζαντινής εκκλησιάς». // Μετά από λίγο καιρό ο προύχοντας των καλαμών Παναγιώτης Τζάνες είδε σε όνειρο την ιδία γυναίκα, που παρουσιάστηκε και στον ιπποκόμο του πασά. Του είπε: «Στο άλλοτε βυζαντινό εκκλησάκι, που κατεδάφισαν οι Τούρκοι και το έκαναν στάβλο για το άλογο του πασά, υπάρχει θαμμένη σεβάσμια Εικόνα. Πρέπει να σκάψετε το χώρο και να την βρείτε|. Ο Παναγιώτης Τζάνες, που είχε καλές σχέσεις με τους Τούρκους της Καλαμάτας, τους παρακάλεσε να σκάψει εκεί και του έδωσαν την άδεια. Στη διάρκεια της ανασκαφής βρήκαν τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.  
[6] Η φορητή αυτή Εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου, που κρατά στην αριστερή αγκαλιά της τον Χριστό, έχει διαστάσεις μήκους 1,10 και πλάτους 0,68. Ακολουθεί τον εικονογραφικό τύπο της Παναγίας της Αμολύντου ή του Πάθους.  
[7] www.real.gr - Αρχικά, η Υπαπαντή γιορταζόταν στον βυζαντινό κόσμο στις 14 Φεβρουαρίου. Ήταν μία μάλλον μικρή θρησκευτική εορτή, την οποία ανήγαγε σε δεσποτική ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός το 542 και επέβαλε να εορτάζεται στις 2 Φεβρουαρίου, προκειμένου να ζητήσει τη μεσιτεία του Κυρίου για ένα λοιμό που είχε ενσκήψει στην επικράτειά του. / Την ημέρα της Παναγίας της Υπαπαντής αργούν οι μυλωνάδες της Κρήτης. Τιμούν την Παναγία τη Μυλιαργούσα, που την έχουν για προστάτιδά τους. Την αργία τηρούν και οι αγρότες για να μην πέσει χαλάζι και καταστρέψει τη βλάστηση. Χαρακτηριστικές και οι μετεωρολογικού περιεχομένου παροιμίες της ημέρας: «Καλοκαιρία της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας» και «Ό,τι καιρό κάνει της Παπαντής, θα τον κάμει σαράντα μέρες».