Η Λέσχη Ανάγνωσης Σπάρτης με χαρά και κέφι συνεχίζει το νέο κύκλο αναγνωσμάτων από τον περασμένο Οκτώβρη σε πείσμα των καιρών.
Μετά την αναφορά των καλοκαιρινών διαβασμάτων των μελών της, υπήρξε προβληματισμός για μια συστηματικότερη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας και της εξέλιξης της μέχρι τη σύγχρονη.
Η λεγόμενη «γενιά του 30», η γενιά δηλαδή του μεσοπολέμου (μεταξύ Α΄ και Β΄ παγκόσμιου πολέμου) θεωρήθηκε η καταλληλότερη σαν απαρχή εμφάνισης σημαντικών πεζογράφων και ποιητών που σημάδεψαν με το έργο τους την εποχή τους, η οποία, δυστυχώς, παρουσιάζει κάποιες ομοιότητες με τη δική μας εποχή.(Μυριβήλης, Τερζάκης, Καραγάτσης, Βενέζης, Κ. Πολίτης. Γ. Θεοτοκάς κ.ά.)
Ξεκινώντας από την «Αιολική Σχολή», (συγγραφέων δηλαδή που κατοικούσαν στη Μικρά Ασία και μετά την προσφυγιά του 1922 εγκαταστάθηκαν και δημιούργησαν στην Ελλάδα) διαβάσαμε «Το μυθιστόρημα των τεσσάρων».
Γραμμένο στη δεκαετία του ʼ60 αναφέρεται σε μια πολύπαθη ερωτική ιστορία που ξεκινά από την κατοχή των Ιταλών(1940) μέχρι την απελευθέρωση της Ελλάδας. Την άνοιξη του 1958 η εφημερίδα «Ακρόπολις» δημοσίευσε σε συνέχειες με τεράστια επιτυχία το παραπάνω έργο. Ο Στ. Μυριβήλης, ο Μ. Καραγάτσης, ο Αλ. Τερζάκης και ο Η. Βενέζης πήραν μέρος σε ένα πρωτοπόρο πείραμα. Δέχτηκαν να γράψουν μαζί, αλλά εκ περιτροπής ένα μυθιστόρημα χωρίς να έχει προηγηθεί καμιά συνεννόηση μεταξύ τους.
Μέσα απʼ αυτήν την ιστορία περιγράφεται με μεγάλη ζωντάνια το μωσαϊκό των κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών συνθηκών της εποχής. Πόλεμος, κατοχή, αντίσταση, δοσιλογισμός, απελευθέρωση. Η ιστορία αρχίζει το 1920 στην Αίγινα σʼ έναν ανεμόμυλο και τελειώνει πάλι στην Αίγινα τρεις δεκαετίες αργότερα, το 1953 στον ίδιο ανεμόμυλο. Κύριος όμως χώρος δράσης των ηρώων είναι η Αθήνα, όπου ύστερα από τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο οι κάτοικοι προσπαθούν να επουλώσουν τις πληγές τους.
Αυτό το συλλογικό μυθιστόρημα έδωσε στους συγγραφείς του τη δυνατότητα να εκφράσουν τις σκέψεις τους σχετικά με εθνικά και κοινωνικά θέματα. Περιγράφονται δύο κόσμοι: Η μικροαστική τάξη της πρωτεύουσας, αλλά και οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι της επαρχίας με τα βάσανά τους (εργατικοί, φιλήσυχοι, αλλά και με ακραίες συμπεριφορές κάποιες φορές.)
Πολύ ενδιαφέρουσα και η αναφορά στο ρόλο του Τύπου, 4η εξουσία από τότε. Έντονα επίσης αναφέρεται η Μάνη των ανθρώπων και της βεντέτας (ο εκδικητής πατέρας, η εκδίκηση για τον δοσίλογο Πετρή).
Λογοτεχνικά είναι ένα άξιο μυθιστόρημα. Γλώσσα απλή, δημοτική με λέξεις που έχουν ξεχαστεί πια, απολαυστική. Ήρωες ολοκληρωμένοι με όνειρα, διαψεύσεις, αλλά με καθαρτήριο τέλος.
Η αφηγηματική αυτή σκυταλοδρομία επιχειρήθηκε πολλά χρόνια αργότερα, το 1998 από τέσσερις συγγραφείς της νεότερης γενιάς. Έτσι φθάσαμε στο «Παιχνίδι των τεσσάρων» όπου πήραν μέρος οι: Γ. Σκούρτης, Κ. Μουρσελάς, Αντ. Σουρούνης και Π. Τατσόπουλος. Δημοσιεύτηκε στα «Νέα».
Ακολουθώντας λοιπόν την πρόταση του εκδότη του «μυθιστορήματος των τεσσάρων» (έκδοση του Βιβλιοπωλείου της Εστίας) ας το απολαύσετε χωρίς να ξεχνάτε τις ιδιότυπες συνθήκες κάτω από τις οποίες αυτό γράφτηκε.
Νένα Καραγιαννοπούλου 22/11/2012