Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος
Πενήντα δύο χρόνια μετά, η εξέγερση των φοιτητών τον Νοέμβρη του ’73 εμπνέει, συγκινεί και δείχνει τον δρόμο. Με τα μέτωπα των συγκρούσεων που κατασκευάζουν οι πολεμοκάπηλοι να είναι ανοικτά, με τον λαό μας να φτωχοποιείται, η εκπαίδευση να ιδιωτικοποιείται, η δημοκρατία να συρρικνώνεται και η χώρα παραδομένη στα ξένα συμφέροντα, το σύνθημα «ψωμί-παιδεία-ελευθερία-εθνική ανεξαρτησία» παραμένει επίκαιρο. Το πόσο σημαντικό ήταν το γεγονός, καταγράφεται από πρόσφατες έρευνες.
Σύμφωνα με έρευνα της Κάπα Research, το 70% των ερωτηθέντων θεωρεί την εξέγερση σημαντικό γεγονός που επηρέασε θετικά την πορεία της χώρας.
Το 81% θεωρεί ότι η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνέβαλε πολύ/αρκετά στην πτώση της χούντας, σύμφωνα με τη Metron Analysis.
Ακολουθούν αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις των τότε πρωταγωνιστών σήμερα.
Δημήτρης Παπαχρήστος. Ο βασικός εκφωνητής στον ραδιοσταθμό.
«Το Πολυτεχνείο δεν τελείωσε. Δεν ήταν άπαξ, ήταν δια παντός. Στέκει και δείχνει τον δρόμο. Δεν έχει ιδιοκτήτες, ανήκει σε όλους αυτούς που αγωνίζονται. […] Δεν υπάρχει μεγαλύτερη χούντα από τα Μέσα Μαζικής Αποβλάκωσης, που τρομοκρατούν τον κόσμο και εκμεταλλεύονται τον φόβο. Μια μειοψηφία του 22% κυβερνάει. Μια απαξίωση της πολιτικής. Έχουμε μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία ολιγαρχική σε μεγάλο βαθμό, είναι ένα λερό πουκάμισο αδειανό, είναι ντροπή. Παίρνει μέτρα που δεν έπαιρνε η χούντα. Ζούμε κάτω από επικίνδυνες συνθήκες».
Νάντια Βαλαβάνη. Μέλος της Αντι-ΕΦΕΕ.
«Δημιουργώντας μια “ευρωπαϊκή μοναδικότητα”, δύο γενιές μετά τη “γενιά του Πολυτεχνείου” αυτή η νύχτα με σύμβολα άοπλους νεαρούς ανθρώπους αντιμέτωπους με τανκς κι ελεύθερους σκοπευτές, εξακολουθεί να συζητιέται στα σχολειά και να γιορτάζεται αγωνιστικά. Και προ παντός, “από τα κάτω”. Με πορεία σε κάθε πόλη, που στην Αθήνα καταλήγει στην αμερικάνικη πρεσβεία, “υποδείχνοντας” τον βασικό υπαίτιο –κι όχι μόνο για τη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία και την τραγωδία της Κύπρου».
Ολύμπιος Δαφέρμος. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής.
«Τώρα είναι που πρέπει να ξαναεφεύρουμε το Πολυτεχνείο, το οποίο δίδαξε: Την εξέγερση, που πάει να πει αγώνας για το κοινό καλό, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Το σήκωμα του κεφαλιού ψηλά. Δίδαξε την ανιδιοτέλεια, την αυταπάρνηση, τη θυσία. Που παραμέλησαν οι εξεγερμένοι τον εαυτό τους υπέρ ανώτερων ιδανικών. Υπερέβησαν δηλαδή τον εαυτό τους. Και υπήρξε αποτέλεσμα. Η εξέγερση αυτή ήταν η αρχή του τέλους της αρματοφόρας δικτατορίας. Καιρός να υπερβούμε το εγώ μας και να σφιχταγκαλιαστούμε κάτω από ένα μαχητικό, πελώριο εμείς. Μόνο έτσι μπορούμε να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας».
Πέπη Ρηγοπούλου. Το κορίτσι της πύλης.
«Ήταν ίσως “λίγα” αυτά που τότε ζητούσαμε. Ψωμί, παιδεία, ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία. Μια ματιά ωστόσο στο σήμερα, στην Ουκρανία και στη Γάζα, στα πολιτικά πράγματα της χώρας μας, αρκεί να καταλάβουμε πόσο τα συνθήματα της εξέγερσης του ’73 -προσθέτοντας και την ειρήνη- επανέρχονται. Όχι βέβαια γιατί τα θυμόμαστε, στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενα σε κάθε επέτειο. Αλλά γιατί είναι πολλά τα σημάδια που λένε ότι η ελευθερία, η δημοκρατία, η ανεξαρτησία από τους επικυρίαρχους αλλά και το ψωμί του πλανήτη και ακόμη η ειρήνη και η ίδια η ζψή κινδυνεύουν».
Δημήτρης Ψαρράς. Ήταν στη Συντονιστική Επιτροπή.
«Ακόμα και σήμερα επιχειρείται η συκοφάντησή της όχι μόνο από την Ακροδεξιά που υποστηρίζει ανοιχτά το δικτατορικό καθεστώς, αλλά και από μια σημαντική μερίδα της κυβερνώσας Δεξιάς, με τη συνέργεια, μάλιστα, υπουργών και προσωπικών συμβούλων του εν ενεργεία πρωθυπουργού. Η εξήγηση γι’ αυτό το παράδοξο φαινόμενο δεν είναι δύσκολη. Ο χαρακτήρας αυτής της εξέγερσης που συνδύαζε την αυθόρμητη έκρηξη της νεολαίας με την οργανωμένη αντιδικτατορική δράση ομάδων της Αριστεράς δεν ταιριάζει με τις γραμμικές εξιστορήσεις του συλλογικού παρελθόντος μιας κλειστής κοινωνίας».
Γιώργος Φιλιππάκης. Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής.
«Τόσο μέσα στο ίδρυμα όσο και στην ευρύτερη περιοχή γύρω από το Πολυτεχνείο υπήρχε ένας ολόκληρος λαός που βρέθηκε στο πλευρό μας συνεπαρμένος από το μήνυμα του αντιδικτατορικού αγώνα και από τις διαθέσεις της ρήξης με την αμερικανοκρατία, οι επιπτώσεις της οπίας είχαν χαραχτεί στο πετσί του. Έρχονταν στιγμές που όλο αυτό το πλήθος φοιτητών, εργατών, μαθητώνφαινόταν αποφασισμένο να δώσει ακόμη και τη ζωή του για μια πραγματική αλλαγή, δημοκρατική, για τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία. Πιστεύω ότι το κύριο σύνθημα της εξέγερσης ψωμί, παιδεία, ελευθερία παραμένει ανεκπλήρωτο και επίκαιρο».
Νίκος Μανιός. Μέλος της οργάνωσης «20ή Οκτώβρη».
«Η εξέγερση ήταν ένα από τα σημαντικότερα χτυπήματα για την κατάρρευση της δικτατορίας και την είσοδο στην αποκαλούμενη Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία. Ήταν ένας αγώνας που χωρίς να αποκαλύπτεται η συνέχειά του από τους προηγούμενους λαϊκούς αγώνες, ήταν ωστόσο βαθιά ριζωμένος στο δημοκρατικό κίνημα που υπήρχε την προηγούμενη δεκαετία, όπου κι εκεί είχαμε νεκρούς».
Αριάδνη Αλαβάνου. Ήταν στη Συντονιστική Επιτροπή.
«Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία, Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Κυριαρχία. Έξω οι ΗΠΑ, Έξω το ΝΑΤΟ. Όσες πύλες κι αν γκρεμίσουν τα τανκς, αυτά τα συνθήματα μένουν ανεξίτηλα γραμμένα στην καρδιά όλων των ανθρώπων που αγωνίζονται για λευτεριά απέναντι σε εγκληματικές μηχανές όπως το ΝΑΤΟ. Ιδίως σήμερα που αναδύεται ένας νέος σκοταδισμός/ολοκληρωτισμός. Γιατί τι άλλο μπορεί να σημαίνει το ότι στη χώρα μας συλλαμβάνονται νέοι γιατί φορούν την παλαιστινιακή μαντίλα, το ότι μπαίνουν σε μαύρες λίστες Αμερικανοί φοιτητές γιατί υπερασπίζονται τα δίκαια των Παλαιστινίων, το ότι στη Γερμανία απαγορεύονται διαδηλώσεις αλληλεγγύης;»
Έχουμε χρέος να στεκόμαστε σθεναρά απέναντι στον «πατριωτισμό» και την πατριδοκαπηλία των ακροδεξιών μορφωμάτων και των υποστηρικτών τους, που έχουν κυρίαρχο στόχο την κατάργηση της δημοκρατίας και τον περιορισμό της ελευθερίας.
