![Ο Κοσμάς στη μονή της Παναγίας της Ζερμπίτσας[1] (Ταΰγετος)](/media/k2/items/cache/51e87fdaf908de8918c46bf79cb8bb2a_XL.jpg)
Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένα παλικάρι, ο Κοσμάς. Ζούσε στην Αθήνα με τους γονιούς του. Ήθελε να πάει στη μονή Ζερμπίτσας, για να δει τη θεία του, μια γερόντισσα, που μόναζε εκεί.
Μια μέρα ο Κοσμάς είπε στη μάνα του: «Θα πάω στο μοναστήρι της Ζερμπίτσας. Θέλω να δω τη θεία Ευλογία». «Να πας, γιε μου! Μακάρι να ερχόμουν μαζί σου, μα δε μπορώ να αφήσω τον πατέρα σου. Η θεία σου θα σου ιστορήσει για τη μονή και τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Έχουν δει τα μάτια της πράματα και θάματα».
Έτσι, την άλλη μέρα, ο Κοσμάς ξεκίνησε με τον αμαξά τους να πάνε στη μονή. Έφτασαν εκεί κατά το γιόμα. Ζήτησαν να δουν τη μοναχή Ευλογία. Εκείνη, σαν είδε ποιος τη ζητούσε, είπε: «Κοσμά, έλα να καθίσουμε στην αυλή». Πως είναι η αδερφή μου κι ο πατέρας σου; Εσύ είσαι καλά; Μίλησέ μου για τα σχέδιά σου».
Ο Κοσμάς είπε: «Ήρθα εδώ για να βρω γαλήνη, θεία. Η ζωή στην Αθήνα είναι δύσκολη. Θέλω να μάθω πράγματα για τη μοναστήρι». «Θα σου πω για το μοναστήρι[2], παιδί μου, και για την εικόνα της Παναγιάς μας. Να μπεις μέσα στην εκκλησιά και να προσκυνήσεις. Να κοιτάξεις τα μάτια Της. Όλοι όσοι έρχονται εδώ λένε ότι είναι ζωντανά».
Ο Κοσμάς έκανε όπως του είπε η Ευλογία. Προσκύνησε την παλαιά εικόνα και ενθουσιάστηκε με την ομορφιά Της. Μετά ρώτησε τη θεία του: «Πότε χτίστηκε η μονή της Ζερμπίτσας;» «Το 1639, παιδί μου. Κοίταξε τον πλάτανο! Έχεις ξαναδεί τέτοιο δέντρο; Είναι πελώριος και παλαιός, ίσως πάνω από 600 χρονών. Αγκαλιάζει με τον ίσκιο του όλο τον χώρο της επάνω αυλής του μοναστηριού». «Είναι πανέμορφο δέντρο, θεία, θαύμα της φύσης. Μα κι η εικόνα της Παναγιάς της Ζερμπιτσιώτισας είναι σαν έτοιμη να μιλήσει. Ποια είναι η ιστορία Της;»
«Η παράδοση λέει, παιδί μου, ότι ένας άρχοντας από την Κωνσταντινούπολη, ο Εμμανουήλ, ήταν φυγάς σε κρησφύγετο του Ταϋγέτου. Αυτός έβλεπε κάθε νύχτα φως εκεί που τώρα στέκει η εκκλησιά. Θέλησε να πάει προς το φως, αλλά σαν έφτανε έβλεπε μόνο θάμνους. Μια μέρα ο άρχοντας συνάντησε έναν κυνηγό. Αυτός τον ορμήνεψε: ‘‘Να πας στον επίσκοπο του τόπου και να του πεις για το φως που βλέπεις’’. Ο Εμμανουήλ είπε: ‘‘Έτσι θα κάμω!’’ και πήγε να τον συναντήσει.
Ο επίσκοπος γνώριζε ότι τον 12ο αιώνα υπήρχε μονή της ‘‘Κυράς Παναγιάς’’ στον τόπο που ο Εμμανουήλ έβλεπε το φως. Τότε πήγε με τους χριστιανούς εκεί κι έκανε λιτανεία, δέηση και αγιασμό. Μετά από τρεις μέρες βρήκαν την Εικόνα της ‘‘Παναγίας της Βρεφοκρατούσας’’ μέσα σε ξεροπήγαδο στη θέση της τωρινής εκκλησιάς. Μετά από το θαύμα της αποκάλυψης της εικόνας, δύο χωρικοί έμειναν εδώ κι έγιναν μοναχοί. Έκαναν έρανο κι έκτισαν προσκυνητάρι για την εικόνα της Παναγιάς και κελιά για να μονάσουν. Όταν ο άρχοντας Εμμανουήλ γύρισε στην Κωνσταντινούπολη, έστειλε χρυσές λίρες στους μοναχούς, για να κτίσουν την εκκλησιά της ‘‘Κοιμήσης’’».
Ο Κοσμάς ρώτησε: «Μόνο αυτά λέει η παράδοση για τη μονή, θεία;» «Ναι, παιδί μου. Ακόμα οι παλαιοί λέγανε ότι στα χρόνια της Τουρκοκρατίας υπήρχε εδώ κρυφό σχολειό». «Πότε άκμασε η μονή, θεία;» «Τα χρόνια από το 1639 και μέχρι το 1770, παιδί μου. Ύστερα με τα Ορλωφικά, έγιναν εδώ διωγμοί και σφαγές. Οι Αλβανοί λεηλάτησαν και πυρπόλησαν τη μονή. Οι μοναχοί σκορπίστηκαν. Όταν έφυγαν οι Αλβανοί, δυσκολίες δημιουργούσαν στη μονή οι Μπαρδουνιώτες που ζούσαν στη γύρω περιοχή.
«Θεία, η μονή βοήθησε στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821;» «Όσο δε βάνει ο νους σου, Κοσμά. Ο μοναχός Γαβριήλ Ζερμπιτσιώτης[3], που μόναζε εδώ έδωσε το αίμα του στην Επανάσταση του 1821. Η μονή εκείνα τα χρόνια, γιε μου, έπαθε ζημιές και καταστροφές. Μετά την πυρπόληση της Ζερμπίτσας από τους Αιγύπτιους του Ιμπραήμ το 1826, ο ηγούμενος Γρηγόριος και επτά μοναχοί επισκεύασαν μερικούς χώρους. Έφτιαξαν και σχολείο για τα ορφανά. Πάντα η Παναγία συμπαραστεκόταν στους αγώνες των μοναχών. Πολλές φορές έχει επέμβει η ‘‘Δέσποινά μας’’ με τη ‘‘Χάρη Της’’. Έχει σώσει το μοναστήρι κι όσους τη διακονούν. Το 1941, όταν οι Γερμανοί βομβάρδισαν τη μονή[4], η Παναγία θαυματούργησε και τη φύλαξε αβλαβή».
«Θεία, πότε γιορτάζει η μονή;» «Στην ‘‘Απόδοση της Κοιμήσης της Παναγίας’’ στις 23 Αυγούστου, παιδί μου. Τότε λιτανεύουμε την θαυματουργή εικόνα της Παναγίας και γίνονται αμέτρητα θαύματα. Έχουν δει τόσα τα μάτια μου όλα αυτά τα χρόνια. Θα στα πω κάποια στιγμή… Μα τώρα πήγαινε να φας και να ξαποστάσεις. Να πω να σου ετοιμάσουν ένα κελάκι;» «Ναι, θεία! Θα μείνω τρεις μέρες, αν μπορείτε να με φιλοξενήσετε. Ίσως επισκεφτώ και γειτονικά μοναστήρια. Μου αρέσει τούτος ο τόπος». «Θα σε φιλοξενήσουμε όσο το έχεις ανάγκη, παιδί μου. Μη βάζεις έγνοια!».
Έτσι, ο Κοσμάς έκαμε ό,τι του είπε η μοναχή Ευλογία. Έμεινε τρεις μέρες εκεί κι έμαθε πολλά για τα θαύματα της εικόνας της Παναγίας. Πήγε και σε άλλες μοναστήρια της περιοχής. Του άρεσε η φύση που τα περιέβαλε κι η απλότητά τους. Έμαθε για την ιστορία τους και για τον πνευματικό αγώνα των μοναχών. Κι έζησε αυτός καλά κι εμείς καλύτερα.
Δήμητρα Μπουμποπούλου
[1] Πηγή: διαδίκτυο: gtp.gr - Βρίσκεται πάνω στον Ταΰγετο σε υψόμετρο 700 μέτρα.
[2] Ίσως η ονομασία Ζερμπίτσα, να προέρχεται από παραφθορά της λέξεως «Σερβίτσα» (μικρή Σερβία), καθώς στην περιοχή κατοικούσαν παλαιά Σλάβοι. Έλληνας ερευνητής - σύμφωνα με μαρτυρία μοναχής της μονής - έχει υποστηρίξει ότι η ονομασία ‘‘Ζερμπίτσα’’ σημαίνει ‘‘Πορεία προς τη ζωή’’.
[3] Πήρε το όνομά του από τη μονή.
[4] Πηγή: Ευάγγελος Π. Λέκκος: «Τα ελληνικά μοναστήρια» - Στη μονή υπάρχουν τρία παρεκκλήσια (πρόκειται για κατακόμβες της μονής, που χρησίμευαν τα παλιά χρόνια σαν αποθήκες και στάβλοι). Το πρώτο είναι ‘‘των Αγίων Μεγαλομαρτύρων Δημητρίου, Μηνά, Φανουρίου’’, το δεύτερο ‘‘του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου’’ και το τρίτο ‘‘του Αγίου Νεομάρτυρα Ιωάννη του Μονεμβασιώτη’’, όπου φυλάσσεται η αγία κορυφή του. Μέσα στο Ηγουμενείο υπάρχει το παρεκκλήσι της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. // Θησαυρός της Μονής είναι τα τίμια λείψανα των Αγίων: Μεγαλομάρτυρος Νυμφοδώρας (δεξιό χέρι), Μερκούριού, Νεομάρτυρος Ιωάννου εκ Γουβών Μονεμβασίας (τίμια κάρα), Αγάπης, Λεοντίου Μυροβλύτου και άλλων. Το 1962 έγινε ηγούμενος της μονής ο Θεόφιλος Σιμόπουλος. Ίδρυσε το μικρό μουσείο της μονής με όλα τα λείψανα και τα λειτουργικά σκεύη. Το 1965 η μονή ξανάγινε γυναικεία.