Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να καταργήσει έναν από τους πιο σημαντικούς μηχανισμούς εποπτείας στη διαχείριση των αγροτικών επιδοτήσεων, προτού καν ολοκληρωθεί η πρώτη δοκιμαστική του εφαρμογή. Η λεγόμενη «εκκαθάριση των επιδόσεων», που θεσπίστηκε το 2023 ως μηχανισμός ελέγχου της διαχείρισης των κονδυλίων της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ), αντιμετωπίζεται από τα Κράτη-Μέλη ως διοικητικό βάρος.
Ωστόσο, πρώην αξιωματούχοι της ΕΕ προειδοποιούν ότι η κατάργησή της θα μπορούσε να αποδυναμώσει την αξιοπιστία των αγροτικών επιδοτήσεων, αφήνοντας τα κεφάλαια της ΚΑΠ πιο εκτεθειμένα σε παρατυπίες και σπατάλη.
Η ανάγκη για εποπτεία έναντι της γραφειοκρατικής ελάφρυνσης
Η «εκκαθάριση των επιδόσεων» εισήχθη ως μέρος της μεταρρύθμισης της ΚΑΠ με σκοπό τη μετάβαση από ένα σύστημα που βασίζεται αποκλειστικά στη συμμόρφωση προς ένα νέο μοντέλο που εστιάζει στα αποτελέσματα. Η διαδικασία περιλαμβάνει έναν ετήσιο έλεγχο που διασφαλίζει ότι οι δαπάνες των αγροτικών επιδοτήσεων ευθυγραμμίζονται με τα εθνικά στρατηγικά σχέδια και τους στόχους που έχουν τεθεί για τον αγροτικό τομέα.
Ωστόσο, τα 27 Κράτη-Μέλη της ΕΕ υπέγραψαν κοινή επιστολή προς την Επιτροπή, ζητώντας την κατάργηση του μηχανισμού, χαρακτηρίζοντάς τον «σημαντικό διοικητικό βάρος». Τα εθνικά υπουργεία Γεωργίας εκτιμούν ότι ο έλεγχος των επιδοτήσεων καθυστερεί τις πληρωμές στους αγρότες και επιβαρύνει υπερβολικά τη γραφειοκρατία, εμποδίζοντας την αποτελεσματική υλοποίηση των αγροτικών προγραμμάτων.
Ως αποτέλεσμα, ο Επίτροπος Γεωργίας της ΕΕ, Christophe Hansen, δεσμεύτηκε ενώπιον των υπουργών να προτείνει την πλήρη κατάργηση της διαδικασίας, στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας της Επιτροπής για «απλούστευση» των αγροτικών διαδικασιών.
Η απόφαση της Επιτροπής έχει χαρακτηριστεί ως νίκη κατά της γραφειοκρατίας, όμως οι αγρότες ενδέχεται να μην δουν άμεσο όφελος από την αλλαγή αυτή. Στην πράξη, η εκκαθάριση των επιδόσεων δεν επηρέαζε άμεσα τους παραγωγούς, αλλά τις κυβερνήσεις και τα υπουργεία που διαχειρίζονται τα κονδύλια.
«Οι μεγαλύτεροι δικαιούχοι της απλούστευσης δεν είναι οι αγρότες», τονίζει ο Mögele. «Είναι τα υπουργεία που κατανέμουν τα χρήματα της ΚΑΠ».
Αυτό εγείρει το ερώτημα: αν η απλούστευση έχει στόχο να βοηθήσει τους αγρότες, γιατί δεν είναι αυτοί που βλέπουν το μεγαλύτερο όφελος;
Οι μακροπρόθεσμες συνέπειες
Αν και η «εκκαθάριση των επιδόσεων» δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής, η πλήρης κατάργησή της ενδέχεται να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη διαφάνεια και τη λογοδοσία της ΚΑΠ. Ενδέχεται να μειώσει τους πολιτικούς πονοκεφάλους για την Επιτροπή, αλλά με ποιο κόστος;
«Μπορούμε να την καταργήσουμε, αλλά αυτό θα κάνει το σύστημα πιο εύθραυστο», καταλήγει ο Mögele. «Αν αποδειχθεί σε μερικά χρόνια ότι οι δαπάνες της ΚΑΠ δεν αποδίδουν τα αναμενόμενα, τότε θα είναι πολύ αργά για να διορθωθεί».
