Μια νέα φορητή συσκευή για την ταχεία εκτίμηση υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στα οπωροκηπευτικά σχεδιάζεται στην Ελλάδα, φιλοδοξώντας να προσφέρει μια πρακτική και μη καταστροφική λύση στο ζήτημα της ασφάλειας των τροφίμων. Πίσω από την ιδέα βρίσκεται η Χρυσή Παπαγιαννάκη, γεωπόνος και μεταπτυχιακή φοιτήτρια του Ελληνικού Μεσογειακού Πανεπιστημίου (ΕΛΜΕΠΑ), η οποία αναπτύσσει το έργο της στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος EWA (Empowering Women in Agrifood).
Η συσκευή, με την προσωρινή ονομασία PestAgroFoodNIR, στηρίζεται στη φασματοσκοπία εγγύς υπέρυθρου (NIR), μια τεχνολογία που επιτρέπει γρήγορη, μη επεμβατική ανάλυση της χημικής σύστασης των τροφίμων μέσω φασματικής σάρωσης. Ο φασματογράφος καταγράφει την απορρόφηση φωτός στην επιφάνεια του προϊόντος και, στη συνέχεια, αλγόριθμοι τεχνητής νοημοσύνης αναλύουν τα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, αξιολογώντας την πιθανότητα παρουσίας φυτοφαρμάκων.
Η καινοτομία έγκειται στον συνδυασμό φασματοσκοπίας με τεχνικές μηχανικής μάθησης, όπου τα μοντέλα έχουν εκπαιδευτεί πάνω σε δεδομένα-αναφοράς από εργαστηριακές μετρήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, η συσκευή προσφέρει μια αξιόπιστη προ-εκτίμηση (screening) και, όταν απαιτείται, συστήνει εργαστηριακή επιβεβαίωση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην προεπεξεργασία σημάτων και στη δυνατότητα εφαρμογής της τεχνολογίας σε διαφορετικές ποικιλίες και παρτίδες, ενώ σχεδιάζεται η μελλοντική προσθήκη συμπληρωματικού καναλιού μέτρησης για αύξηση της ακρίβειας σε ειδικές περιπτώσεις.
Η ιδέα για το PestAgroFoodNIR γεννήθηκε από την ανάγκη γεφύρωσης ενός υπαρκτού κενού: Την ανησυχία των καταναλωτών για τα φυτοφάρμακα και την αδυναμία των εργαστηριακών ελέγχων να παρέχουν άμεσα αποτελέσματα. Η προτεινόμενη λύση δεν αντικαθιστά τις επίσημες μεθόδους ανάλυσης, αλλά λειτουργεί συμπληρωματικά ως εργαλείο ταχείας προεκτίμησης, κατάλληλο για επαγγελματική χρήση –σε σούπερ μάρκετ, φορείς πιστοποίησης, πανεπιστήμια και ερευνητικά ιδρύματα.
Όπως επισημαίνει η δημιουργός του, η τεχνολογία αυτή ενισχύει τη διαφάνεια και την υπεύθυνη χρήση φυτοφαρμάκων, παρέχοντας κίνητρο στους παραγωγούς να εφαρμόζουν σωστά τα πρωτόκολλα και στις αλυσίδες διανομής να στοχεύουν αποτελεσματικότερα τις εργαστηριακές αναλύσεις. Στο μέλλον, δεν αποκλείεται να δούμε τέτοιες συσκευές και στη διάθεση των καταναλωτών, εντός των σημείων πώλησης.
Αυτή τη στιγμή, το PestAgroFoodNIR βρίσκεται σε ερευνητικό και σχεδιαστικό στάδιο, χωρίς να έχει κατασκευαστεί ακόμη πρωτότυπο. Η ερευνητική ομάδα επικεντρώνεται στη μελέτη της βιβλιογραφίας, τη θεωρητική θεμελίωση και τη συγκέντρωση δεδομένων για τα πρώτα μοντέλα. Οι πρώτες πιλοτικές επικυρώσεις σε πραγματικές συνθήκες αναμένονται στα επόμενα στάδια του έργου.
